Berilliy. Berilliyning fizik xossalari

Ushbu kitobda umumta'lim maktablari, kasb-hunar kollejlari va akademik litseylar o‘quvchilariga mo‘ljallangan kimyo fanining muhim mavzulari, xususan, “Kalsiy va magniy” elementlari va ularning birikmalari haqida ma’lumotlar berilgan. Bitiruv malakaviy ishi davomida nazariy bilimlar, masala va mashqlar innovatsion texnologiyalardan foydalanib, ta'lim jarayonini samarali tashkil etishga yo'naltirilgan.

Asosiy mavzular

• Kalsiy va magniy mavzusini o'qitishda innovatsion texnologiyalardan foydalanish: Darsni tashkil etishga qo'yiladigan talablar, o'qituvchidan talab etiladigan pedagogik mahorat, ta'lim jarayoniga yangicha yondashuv, pedagogik texnologiyalarning mohiyati va vazifalari, klaster va loyihalash metodlarining mohiyati va ulardan foydalanish usullari.
• Kalsiy va magniy elementlari, ularning olinishi, xossalari, birikmalariga oid mashq va masalalar yechish metodikasi: Masalalar yechish jarayonida tayanch bilimlarni tadbiq etish, masala turlari (sifatiga va hisoblashga doir), masalalarning tiplari va yechish usullari, tenglamalar asosida hisoblash, formulani topishga doir hisoblash, arifmetik usul, proporsiya tuzish usuli, va hokazo.
• Davriy sistemaning ikkinchi gruppasi bosh gruppachasidagi elementlarning umumiy tavsifi: Ikki valentli s-elementlarning xossalari, ularning asosiy gruppachasi tarkibi (Be va Mg), kalsiy gruppachasi (Ca, Sr, Ba va Ra), atom tuzilishi, kimyoviy xossalari, gidroksidlarning asoslik xossalari.
• Berilliy. Berilliyning fizik xossalari: Berilliyning davriy sistemadagi o'rni, atom og'irligi, izotoplari, olinishi, fizik xossalari (qattiqligi, mo'rtligi, diamagnitligi, oksid plyonkasi hosil qilishi), ishqor va kislotalar bilan reaksiyasi.
• Berilliyning olinishi va kimyoviy xossalari hamda ishlatilishi: Berillni ajratib olish usullari, berilliy oksidi, berilliy xlorid elektrolizi, sof berilliy olish, berilliyning ikkinchi gruppa elementlaridan farqi, berilliy metallining xususiyatlari (solishtirma og'irligi, suyuqlanish va qaynash harorati, elektr o'tkazuvchanligi).
• Magniy. Magniyning fizik xossalari va olinishi: Magniyning davriy sistemadagi o'rni, tartib nomeri, atom og'irligi, Yer yuzida tarqalishi, izotoplari, olinish usullari (elektroliz, metallotermik usul, magniy oksidni qaytarish).
• Magniyning asosiy birikmalari va kimyoviy xossalari: Magniyning valentligi, kumushdek oq va yengil metall ekanligi, suv va kislotalar bilan reaksiyasi, ishqorlar bilan reaksiyasi, birikmalari (oksid, gidroksid, xlorid, sulfat, nitrat, perxlorat, karbid, nitrid), qo'llanilishi.
• Kalsiy gruppacha elementlarining tasnifi: Kalsiy, stronsiy, bariy va radiyning ishqoriy yer metallar gruppasiga kirishi, Yer qobig'ida tarqalishi, izotoplari, olinishi, xossalari (sirti, qattiqligi, aktivligi, reaksiyaga kirishishi), ularning gidroksidlarining eruvchanligi.
• Kalsiyning tabiatda tarqalishi va birikmalari: Kalsiyning Yer qatlamida tarqalishi, tog' jinslari va minerallar tarkibiga kirishi, suvda uchraydi, birikmalari (oksidlari, galogenidlari, nitratlari, tuzlari), gidratlar hosil qilishi, gidroksidlari, ularning ahamiyati, karbonatlari, sul'fatlari, fosfatlari, hayvonlar va o'simliklar uchun ahamiyati.
• Kalsiyning olinishi, fizikaviy va kimyoviy xossalari: Kalsiy xloridni elektroliz qilib olish, erkin holatda xossalari (yaltiroq metall, pichoq bilan kesilmaydi, Havoda oksidlanadi), metallik xususiyatlari, galogenlar bilan reaksiyasi, metallmaslar bilan reaksiyasi, gidroksidi va ularning xususiyatlari.
• Suvning qattiqligi va uni bartaraf etish usullari: Tabiiy suvda toza suvning kamligi, tabiiy suvlarga qattiq suv deyilishi, qattiqlik sababi (Ca2+ va Mg2+ ionlari), qattiqlik darajasi, turlari (vaqtinchalik va doimiy), qattiqlikni yo'qotish usullari (qaynatish, kimyoviy usul, kationit usuli).
• Stronsiy va bariy birikmalarining xossalari: Stronsiyning tartib nomeri, atom og'irligi, tabiatda barkaror izotoplari, olinish usullari (elektroliz, alyuminotermiya), Stronsiyning kumush kabi oq metall ekanligi, stronsiy oksidi, stronsiy tuzlari, ishlatilishi. Bariyni kashf etilishi, metall bariyni olish usullari, bariyni saqlanishi, xossalari (kuchli asosligi), bariy oksidi, bariy gidroksidi, bariy sulfid, bariy tuzlari.