Chet tili grammatikasining og’zaki nutqda shakllantirish asoslari
Ushbu kitobda o'zbek tilida murojaat shakllari va ularning ijtimoiy-lingvistik xususiyatlari tahlil qilingan. Unda murojaat shakllarining yosh, mavqe, toifa va jinsga ko'ra xoslanishi ko'rib chiqilgan hamda ularning ingliz tilidagi muqobillari berilgan. Tarixiy asar leksikasida murojaat shakllarining qo'llanilishi va o'ziga xos xususiyatlari P.Qodirovning "Yulduzli tunlar" romani misolida o'rganilgan.
Asosiy mavzular
- Murojaat ifodalovchi leksik birliklarning sotsiolingvistik xususiyati: Unda, murojaat shakllari ундалма tushunchasidan kengroq ekanligi ta'kidlangan va ularning ijtimoiy-lingvistik jihatlari muhimligi ko'rsatilgan.
- Yosh xususiyatiga ko'ra xoslangan murojaat ifodalovchi leksik birliklar: Yoshga nisbatan murojaat shakllarining ahamiyati, qarindoshlik terminlarining qo'llanilishi va ularning ingliz tilidagi tarjimalari keltirilgan. Tarixiy asarlarda bu jihat qanday aks etganligi misollar bilan tushuntirilgan.
- Mavqe xususiyatiga ko'ra xoslangan murojaat ifodalovchi leksik birliklar: Mavqega qarab murojaat qilishning o'ziga xosligi, mansab va unvonlarning qo'llanilishi, tarixiy asarlarda bu holatning aks etishi. Rasmiy va norasmiy muloqotlarda murojaat shakllarining farqi ta'kidlangan.
- Toifa xususiyatiga ko'ra xoslangan murojaat ifodalovchi leksik birliklar: Turli toifadagi odamlarning nutqidagi murojaat shakllarining farqlari, hukmdorlar va oddiy xalq nutqidagi o'zgarishlar, sotsiolekt tushunchasi, simmetrik va assimmetrik munosabatlar kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
- Jinsiga ko'ra xoslangan murojaat ifodalovchi leksik birliklar: Erkak va ayollar nutqidagi farqlar, murojaat shakllarida bu farqning aks etishi, tarixiy asarlarda jinsga xos murojaat shakllarining qo'llanilishi, "o'g'a oyim" kabi ayollarga xos murojaatlar tahlili.