Farmakologiya (ma`ruza matni)
Ushbu kitob farmakologiya faniga, uning tarixiga, rivojlanish bosqichlariga hamda turli dori vositalarining ta'sir mexanizmlari va qo'llanilishiga bag'ishlangan. Kitobda dori turlari, ularning organizmga ta'siri, qo'llanilish usullari, nojo'ya ta'sirlari va ularni bartaraf etish yo'llari batafsil yoritilgan. Farmakologiya fanining provizorlarni tayyorlashdagi ahamiyati, dori sifatini nazorat qilish va dorilarning nomutanosibligi kabi masalalar ham ko'rib chiqilgan. Kitob tibbiyot xodimlari, farmatsevtlar va talabalar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Farmakologiya faniga kirish: Farmakologiya fanining ta'rifi, vazifalari, tarixi, yo'nalishlari va ahamiyati. O'rta Osiyo allomalarning farmakologiya rivojiga qo'shgan hissasi.
- Dorilarning organizmga kiritilish yo'llari: Dorilarni tanaga kiritish yo'llari, ichakdan so'rilishi, ovqat bilan munosabati va biomembranalarning roli. Dorilarning so'rilish tezligiga ta'sir etuvchi omillar.
- Doza va uning ahamiyati: Doza tushunchasi, dozaning turlari, dorilar ta'sirining turlari va ahamiyati. Dorilarning spetsifik ta'sirlari.
- Dorilarning ta'sir turlari: Dorilarning mahalliy, rezorbtiv va reflektor ta'sirlari. Dorilarning organizmga ta'sir mexanizmlari.
- Dori moddalarining metabolizmi va ekskretsiyasi: Dori moddalarining organizmdagi metabolizmi, ekskretsiyasi, dorilar bilan davolash turlari, dorilar nomutanosibligi va sifati nazorati.
- Narkoz vositalarining farmakologiyasi: Narkoz tushunchasi, narkotik moddalarning ta'sir mexanizmi, narkoz stadiyalari, narkotik moddalarga qo'yilgan talablar va nojo'ya ta'sirlari.
- Uxlatuvchi dorilar farmakologiyasi: Uyqu haqida tushuncha, uyqu dorilarining ta'sir mexanizmi, tasnifi, ishlatilishi va nojo'ya ta'sirlari.
- Dori moddalarining yoshga qarab ta'siri: Dorilarning yoshga qarab ta'siri, dori moddalarining ta'sir turlari, dorilarning nojo'ya ta'sirlari va ularning oldini olish.
- Dori moddalarining ta'sirini kuchaytirish: Dorilarning o'zaro ta'siri, sinergizm, antagonizm, dorilarni birga qo'shib ishlatish va takror qo'llash oqibatlari.
- Dori moddalarning qo'llanilishi: A'zolarga qarab, dorilarning mahalliy va umumiy ta'siri, xalq tabobatida qo'llanilishi.
- Analgetik dori vositalarining farmakologiyasi: Analgetiklar haqida ma'lumot, narkotik analgetiklar va ularning xususiyatlari, morfin va uning ta'sirlari.
- Aterosklerozga qarshi dori vositalarining farmakologiyasi: Ateroskleroz kasalligi, uning kelib chiqish sabablari, lipoprotenlar almashinuvi, davolash va profilaktika.
- Nootrop dori vositalarining farmakologiyasi: Nootroplar, ta'sir mexanizmlari, qo'llanilishi va nojo'ya ta'sirlari.
- Uxlutuvchi dorilar farmakologiyasi: Uyqu haqida ma'lumot, uxlutuvchi vositalar tasnifi, ularning ta'sir mexanizmlari, preparatlarga qo'yiladigan talablar.
- Dori vositalarining sifatini nazorat qilish: Dorilarning sifatini tekshirish usullari, dorilar nomutanosibligi.