Кеңислик, адам ҳәм философия
Ushbu hujjatda O'zbekiston Respublikasi Joqorg'i hem orta arnauli bilimlendiriw ministirligi Berdaq atindagi Qaraqalpaq mamleketlik universitetining Tariyx hem huquq fakulteti tomonidan tayyorlangan "Ken'islik, adam ham filosofiya" mavzusidagi referati keltirilgan. Referat Albert Eynshteynning ilmiy kashfiyotlariga bag'ishlangan bo'lib, uning dunyoqarashi, fizikaviy va matematik asoslari, shuningdek, falsafiy talqini tahlil qilingan. Hujjat kirish, ikki bob (Keңislikke matematikaлык ham fizikaliq túsindiriwler ham Ken'islik - Adam ham filosofiya), xulosa ham foydalanilgan adabiyotlar dizimi dan iborat.
Asosiy mavzular
- Keңislikke matematikaлык ham fizikaliq túsindiriwler: Bu bobda ken'islik tushunchasiga matematik ham fizik nuqtai nazardan ta'rif beriladi. Dúnyaliq noqat, dúnyaliq sızıq kabi tushunchalar izohlanadi. Albert Eynshteynning salıstırmalıq teoriyasi asosida signallarning tarqalishi, interval tushunchasi, Lorentz transformatsiyalari kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Ken'islik-waqıt intervalining invariantliligi, waqıtning salıstırmalıligi ham uzinliqning qisqariwi kabi fizik hodisalar matematik formulalar orqali tahlil etiladi.
- Ken'islik - Adam ham filosofiya: Bu bobda dúnyaǵa kóz qaras tushunchasi, uning turli shakllari (kún delikli mifologiyaliq, diniy, kórkemlik ham ilimiy) haqida so'z yuritiladi. Ilmiy, diniy ham miflik ko'z qarashlar salıstırmalı tahlil qilinadi. Albert Eynshteynning teoriyalarining ilmiy-falsafiy ahamiyati ko'rib chiqilib, alternativa teoriyalar haqida ma'lumot beriladi. Dúnyanın kelib chiqishi, vaqt, materiya ham ken'islikning mohiyati haqida falsafiy mushohadalar keltiriladi.