Развитие вегетативных функций и их регуляция
Ushbu kitobda o'zbekistonlik talabalar uchun mo'ljallangan fiziologiya fanining asosiy yo'nalishlari, jumladan, odam organizmining o'sishi va rivojlanishi, qon aylanishi, nafas olish, adaptatsiya kabi muhim mavzular yoritilgan. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan bir qatorda, amaliy mashg'ulotlar uchun ko'rsatmalar ham berilgan. Materiallar fiziologiya sohasidagi zamonaviy yutuqlar asosida bayon etilgan bo'lib, talabalarning bilim olishi va amaliy ko'nikmalarni egallashi uchun qulaydir.
Asosiy mavzular
- Vegetativ funksiyalarning rivojlanishi va ularning regulyatsiyasi: Ushbu mavzu organizmning ichki muhitini boshqarish va muvozanatni saqlashga qaratilgan vegetativ funksiyalarning ontogenez davridagi o'zgarishlarini o'rganadi. Qon aylanishi, nafas olish va boshqa hayotiy jarayonlarning rivojlanish xususiyatlari, shuningdek, ularning nerv va gormonal regulyatsiya mexanizmlari ko'rib chiqiladi.
- Qonning yoshga oid xususiyatlari: Ushbu mavzu qonning miqdori, zichligi, tarkibi va boshqa ko'rsatkichlarining yoshga qarab o'zgarishini o'rganadi. Bolalarda qon yaratilish jarayonlari va gematologik ko'rsatkichlarning kattalarnikidan farqlari tahlil qilinadi.
- Yurak-qon tomir sistemasi va uning yoshga oid xususiyatlari: Ushbu mavzu yurakning tuzilishi, funksiyalari, qon tomirlarining turlari va ularning vazifalari, qon aylanish doiralari va ularning fiziologik ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Bolalarda yurakning o'sishi va rivojlanishi, qon bosimi, yurak urishi tezligi va boshqa ko'rsatkichlarning yoshga bog'liq o'zgarishlari tahlil qilinadi.
- Nafas olish sistemasi va uning yoshga oid xususiyatlari: Ushbu mavzu nafas olish organlarining tuzilishi, funksiyalari, gaz almashinuvi jarayonlari va nafas olishning regulyatsiyasi haqida ma'lumot beradi. Bolalarda nafas olish organlarining o'sishi va rivojlanishi, o'pka hajmi, nafas olish tezligi va boshqa ko'rsatkichlarning yoshga bog'liq o'zgarishlari tahlil qilinadi.
- Jismoniy yuklamalarga moslashish: Ushbu mavzu turli yoshdagi odamlarning jismoniy mashqlarga moslashish mexanizmlarini o'rganadi. Yurak-qon tomir va nafas olish sistemalarining jismoniy yuklamalarga javob reaksiyalari, shuningdek, trenirovka jarayonida organizmda yuzaga keladigan o'zgarishlar tahlil qilinadi.