Лексические и грамматические трансформации современных паремий (пословиц и поговорок): причины, виды, стилистический эффект.
Ushbu kitob oʻzbek tilshunosligida maqollar va matallarning oʻrni va ahamiyatini chuqur oʻrganishga bagʻishlangan boʻlib, ularning lingvistik, semantik va madaniy xususiyatlarini ochib beradi. Kitobda maqol va matallarning tuzilishi, grammatik xususiyatlari, uslubiy jihatlari va pragmatik funksiyalari tahlil etiladi. Shuningdek, maqollar va matallarning xalq ogʻzaki ijodidagi oʻrni, ularning xalqning dunyoqarashi, urf-odatlari va anʼanalarini aks ettirishdagi roli koʻrsatib beriladi. Tadqiqot davomida maqol va matallarning leksik tarkibi, ularning maʼnoviy oʻzgarishlari, transformasiyalari va uslubiy imkoniyatlari aniqlanadi. Kitobda maqol va matallarning rus va oʻzbek tillaridagi oʻxshash va farqli jihatlari hamda ularning tarjima masalalari koʻrib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Maqol va matallarning mohiyati: Maqol va matallarning taʼrifi, ularning xalq ogʻzaki ijodidagi oʻrni, boshqa janrlardan farqi, asosiy xususiyatlari va vazifalari.
- Maqol va matallarning tuzilishi va grammatik xususiyatlari: Maqol va matallarning sintaktik tuzilishi, grammatik kategoriyalarning ifodalanishi, soʻz tartibi, inversiya, ellipsis kabi uslubiy vositalarning qoʻllanilishi.
- Maqol va matallarning semantik xususiyatlari: Maqol va matallarning maʼnosi, koʻchma maʼnolarning qoʻllanilishi, metafora, metonimiya, sinekdoxa kabi trop turlari, semantik oʻzgarishlar va transformasiyalar.
- Maqol va matallarning uslubiy xususiyatlari: Maqol va matallarning ekspressivligi, emotsionalligi, obrazliligi, ritmi, qofiyasi, alliteratsiya, assonans kabi uslubiy vositalar, ularning nutqqa taʼsiri.
- Maqol va matallarning pragmatik funksiyalari: Maqol va matallarning kommunikativ vazifalari, maslahat berish, ogohlantirish, baholash, taʼsir oʻtkazish, ironiya, hazil kabi pragmatik maqsadlar.
- Maqol va matallarning madaniy oʻrni: Maqol va matallarning xalqning dunyoqarashi, urf-odatlari, anʼanalari, qadriyatlari, axloqiy meʼyorlari, tarixiy tajribasi, milliy xarakterini aks ettirishdagi roli.
- Maqol va matallarning lingvokulturologik tahlili: Maqol va matallarning oʻzbek va rus tillaridagi oʻxshash va farqli jihatlari, ularning tarjima masalalari, milliy-madaniy xususiyatlarni saqlash zaruriyati.
- Maqol va matallarningTransformatsiyasi: Maqol va matallarning Transformatsiyasi Transformatsiyasi davomida sodir bo'ladigan o'zgarishlar, yangi ma'no va mazmunlar va yaratilishi. Jamiyat va zamon o'zgarishi oqibatida maqol va matallar ham transformatsiyaga uchrashi.