Мантик
Ushbu kitob mantiq ilmining asosiy tushunchalari, qonuniyatlari va usullarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda fikrlashning shakllari, hukmlar, xulosalar chiqarish, dalillash va rad etish kabi mavzular chuqur tahlil etilgan. Kitob davomida mantiqning falsafiy, nazariy va amaliy ahamiyati, shuningdek, uni o'qitish metodologiyasi masalalari ham yoritilgan. Kitobda keltirilgan misollar va mashqlar orqali talabalarda mantiqiy fikrlash ko'nikmalari shakllantiriladi.
Asosiy mavzular
- Mantiq ilmining predmeti va ahamiyati: Mantiq fanining o'rganish obyekti tafakkur bo'lib, u tafakkurning shakllari va qonunlarini o'rganadi. Mantiqning vazifalari orasida to'g'ri fikrlash madaniyatini shakllantirish, ilmiy bilish metodologiyasi va dunyoqarashni kengaytirish muhim o'rin tutadi.
- Tafakkurning mantiqiy shakllari va qonunlari: Tafakkurning asosiy shakllari tushuncha, hukm va xulosa chiqarishdan iborat. Har bir shakl o'ziga xos tuzilishga ega bo'lib, ular o'rtasida mantiqiy qonunlar asosida bog'lanish mavjud. Tafakkur qonunlari ayniylik, zidliksizlik, uchinchi holatning istisnoligi va yetarli asos qonunlaridan iboratdir.
- Hukm (Mulohaza): Hukm tafakkurning shakli sifatida narsalar va hodisalar haqidagi tasdiq yoki inkor etishni ifodalaydi. Hukmlar tarkibiga ko'ra sodda va murakkab, sifati va miqdoriga ko'ra esa turli turlarga bo'linadi. Hukmlar o'rtasida mantiqiy munosabatlar mavjud bo'lib, ular orqali yangi bilimlarga erishiladi.
- Xulosa chiqarish: Xulosa chiqarish mantiqiy shakl bo'lib, unda bir yoki bir necha hukmlardan yangi hukm kelib chiqadi. Xulosa chiqarishning asosiy turlari deduktiv, induktiv va analogiya hisoblanadi. Har bir tur o'ziga xos xususiyatlarga ega.
- Dalillashning mantiqiy asoslari: Dalillash fikrning to'g'riligini asoslash jarayoni bo'lib, u isbotlash va rad etish kabi usullarni o'z ichiga oladi. Dalillashda mantiqiy qonunlar va usullarga rioya qilish muhim ahamiyatga ega.
- Muammo. Faraz(Gipoteza). Nazariya: Muammo hal etilishi zarur bo'lgan savol yoki vaziyatni ifodalaydi. Faraz muammoning yechimiga oid taxminiy fikr bo'lib, nazariya esa to'g'riligi isbotlangan bilimlar tizimidir.
- Mantiqning falsafiy fanlarni yangi pedagogik texnologiyalar bo'yicha o'qitishdagi roli: Mantiq falsafiy fanlarni o'qitishda tanqidiy fikrlashni rivojlantirish, munozarali masalalarni tahlil qilish va xulosalar chiqarishga yordam beradi. Interaktiv usullar, klasterlar, Venn diagrammalari va boshqa pedagogik texnologiyalar talabalarning bilim olish jarayonini faollashtiradi.