Besonderheiten der Satzglieder im Deutschen
Ushbu kitob nemis tilidagi gap bo'laklarining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganadi. Unda so'z turkumlari, gap tuzilishi va ularning munosabatlari batafsil tahlil qilinadi. Asosiy maqsad, nemis tilini o'rganuvchilarga gap bo'laklarini tushunishga yordam berish va tilning grammatik qurilishini chuqur o'rganishga yo'naltirishdir. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan birga, ko'plab misollar keltirilgan, bu esa materialni o'zlashtirishni osonlashtiradi. Asar, nemis tilshunosligiga qiziquvchi talabalar va o'qituvchilar uchun foydali qo'llanma bo'lishi mumkin.
Asosiy mavzular
- Gapning asosiy bo'laklari: Gapning asosiy bo'laklari sub'ekt va predikatni o'z ichiga oladi. Sub'ekt gapda kim yoki nima haqida so'z borayotganini ko'rsatadi, predikat esa sub'ektning harakati, holati yoki xususiyatini ifodalaydi. Ushbu bo'limda sub'ekt va predikatning turlari, ularning gapdagi o'rni va o'zaro munosabatlari tahlil qilinadi.
- Gapning ikkinchi darajali bo'laklari: Gapning ikkinchi darajali bo'laklari obyekt, atribut, adverbial va appozitsiyalarni o'z ichiga oladi. Obyekt harakat yo'naltirilgan shaxs yoki narsani bildiradi, atribut esa sub'ekt yoki obyektning xususiyatini aniqlashtiradi. Adverbial gapda harakatning vaqti, o'rni, sababi, maqsadi va boshqa holatlarini ko'rsatadi. Appozitsiya esa sub'ekt yoki obyektni boshqa so'zlar bilan aniqlashtiradi.
- Sub'ektning turlari: Sub'ekt shaxsiy, noaniq-shaxsiy va shaxssiz bo'lishi mumkin. Shaxsiy sub'ekt aniq shaxs yoki narsani bildiradi. Noaniq-shaxsiy sub'ekt esa "man" (odam) kabi so'zlar bilan ifodalanadi va umumiy harakatni ko'rsatadi. Shaxssiz sub'ekt "es" (u) kabi so'zlar bilan ifodalanadi va tabiiy hodisalar yoki his-tuyg'ularni bildiradi.
- Predikatning turlari: Predikat fe'l, ot yoki sifat bilan ifodalanishi mumkin. Fe'l predikat harakatni, ot predikat esa sub'ektning kim yoki nima ekanligini, sifat predikat esa sub'ektning xususiyatini bildiradi. Predikat gapning asosiy ma'nosini ifodalaydi va sub'ekt bilan moslashadi.
- Atribut: Atribut, sifatlash vazifasini bajaruvchi bo'lak. Atributlar ko'pincha otlarni sifatlaydi va uning xususiyatlarini, kelib chiqishini yoki uni ajratib turuvchi belgilarini ko'rsatadi. Atributlar nemis tilida kelishik, son va jins bo'yicha ot bilan moslashadi.