Sumalak - ko'klam mo'jizasi
Hikoya qadim zamonlarda yashagan kambag'al ayol va uning Hasan-Husan ismli ikki farzandi haqida. Qish tugab, oziq-ovqat tugab qolganda, ona bolalarini ovqatlantirish uchun daladan o't-o'lanlar terib, qozonga soladi. Bir chimdim un ham qo'shib, qaynatadi. Bolalar ovqat pishayotganini eshitib xursand bo'lishadi. Ona tun bo'yi qozonni kavlab, Tangridan farzandlariga rizq so'raydi. Tongga yaqin mo'jiza yuz berib, oddiy ovqat shirin taomga aylanadi. Bolalar undan tatib ko'rib, hayron qolishadi va uning nomini so'rashadi. Shunday qilib, sumalak paydo bo'lgan ekan.
Asosiy mavzular
- Qiyinchilik: Qahramon ona va uning farzandlari qattiq qashshoqlikda yashaydilar. Oziq-ovqat yetishmasligi ularni juda qiynaydi. Ona bolalarining och qolishiga chiday olmaydi va ularni qanday bo'lmasin ovqatlantirishga harakat qiladi.
- Mo'jiza: Ona tun bo'yi qozonda ovqat pishiradi va Tangridan yordam so'raydi. Uning iltijolari javobsiz qolmaydi va oddiy taom shirinlikka aylanadi. Bu mo'jiza orqali bolalar ochlikdan qutuladi.
- Sumalakning kelib chiqishi: Hikoya sumalakning paydo bo'lishi haqida afsonaviy tushuntirish beradi. Unda aytilishicha, sumalak maloyikalarning karomati bilan pishirilgan va dastlab 'sermalak' deb atalgan. Sumalakni yeyishdan oldin Hasan-Husanlarning taomidan tatib ko'rish udumi ham shu hikoyadan kelib chiqqan.