“Автомобиллар конструкциясининг ривожланиш истиқболлари”
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan chop etilgan bo'lib, Toshkent Avtomobil-Yo'llar Institutining "Avtomobillar" kafedrasi tomonidan tayyorlangan. U "Avtomobillar Konstruksiyasining Rivojlanish Istiqbollari" fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi va 5140900 – "Kasbiy ta'lim" bakalavriat ta'lim yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan. Kitobda ichki yonuv dvigatellari va avtomobillarning tarixi, rivojlanishi, tuzilishi, xavfsizligi va ekologik jihatlari, shuningdek, O'zbekistonda avtomobilsozlikning rivojlanish bosqichlari haqida ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Ichki Yonuv Dvigatellari va Avtomobil: Ushbu bo'limda ichki yonuv dvigatellarining yaratilishi, rivojlanishi, turli konstruksiyalari, afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, avtomobillarda qo'llanilishi haqida ma'lumotlar berilgan. Otto dvigatellari, Dizel dvigatellari va boshqa turdagi dvigatellarning ishlash prinsiplari tushuntiriladi.
- Mamlakatimizda Avtomobilsozlikning Rivojlanish Bosqichlari: O'zbekistonda avtomobilsozlik sanoatining shakllanishi va rivojlanishi, "O'zavtosanoat" uyushmasining tashkil etilishi, uning tarkibiga kiruvchi korxonalar, ularning faoliyati va istiqbollari haqida ma'lumotlar berilgan.
- Avtomobil va Tabiatni, Inson Salomatligini Muhofaza Bilish: Avtomobillarning atrof-muhitga salbiy ta'siri, chiqindi gazlar tarkibi va ularning xavfliligi, shovqinning ta'siri, havo va suv havzalarining ifloslanishi, shuningdek, avtomobillarning xavfsizligi va yo'l-transport hodisalarining oldini olish choralari haqida ma'lumotlar berilgan.
- Transport Vositlarining Klassifikatsiyasi, Belgilanishi va Texnikaviy Xarakteristikasi: Avtomobillarning turlari, klassifikatsiyasi, vazifasiga ko'ra bo'linishi (transport, maxsus, poyga), yuk va yo'lovchi avtomobillari, ularning texnik parametrlari, o'lchamlari va belgilanishi haqida ma'lumotlar berilgan.
- Avtomobil va Avtobuslarni Rabamlanishi: Avtomobillarning moslashuvchanligi, ularning yo'llarga qarab oddiy va o'taqon turlarga bo'linishi, avtopoezdlar va ularning afzalliklari, tirkamalar turlari va ularning tuzilishi haqida ma'lumot berilgan.
- Avtomomobillarning Belgilanish: O'zbekistonda ishlab chiqarilgan avtomobillarning belgilanish tizimi, ularning markalari, klasslari va modifikatsiyalari, shuningdek, yengil va yuk avtomobillari hamda avtobuslarning raqamlash tizimi haqida ma'lumotlar berilgan.
- Avtomobilning Umumiy Tuzilishi: Avtomobilning asosiy qismlari (kuzov, dvigatel, shassi), ularning vazifalari, shassi tarkibiga kiruvchi qismlar (kuch uzatmasi, yurish qismi, boshqaruv tizimi) va ularning vazifalari haqida ma'lumotlar berilgan.
- Avtomobillar Konstruksiyasining Rivojlanish Istiqbollari: Avtomobilsozlikning rivojlanish tendensiyalari, yoqilg'i tejamkorligini oshirish, xavfsizlikni ta'minlash, ekologik talablarga javob berish, yangi materiallardan foydalanish, avtomatlashtirish va aqlli tizimlarni qo'llash kabi masalalar haqida ma'lumotlar berilgan.
- Avtomobillar tipaji: Avtomobil ishlab chiqarish turini tashkil qilish me'yorlari haqida.