Органик кимё
Ushbu kitob organik kimyo fanidan amaliy mashg'ulotlarni o'tkazish uchun mo'ljallangan uslubiy qo'llanmadir. Qo'llanma bakalavriat talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, unda organik kimyoning asosiy tushunchalari, organik birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi, fizik va kimyoviy xossalari, olinish usullari kabi mavzularni qamrab oladi. Kitobda aldegidlar, ketonlar, karbon kislotalari, aminobirikmalar, uglevodlar va boshqa turli organik birikmalar sinflari batafsil yoritilgan. Har bir mavzu bo'yicha amaliy mashg'ulotlar rejalari, mashqlar, test savollari va nazorat savollari keltirilgan. Qo'llanma talabalarga organik kimyo fanini chuqur o'zlashtirishlariga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Aldegidlar va Ketonlar: Ushbu mavzu aldegidlar va ketonlarning tuzilishi, nomenklaturasi, olinish usullari, fizik va kimyoviy xossalarini o'rganadi. To'yingan, to'yinmagan va aromatik aldegidlar va ketonlar haqida ma'lumot beriladi. Izomeriya va reaksiyalar (birikish, qaytarilish, oksidlanish, kondensatlanish) ko'rib chiqiladi.
- Karbon Kislotalari: Karbon kislotalar, ularning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi va olinish usullari batafsil yoritiladi. To'yingan va to'yinmagan, bir asosli va ko'p asosli karbon kislotalari, ularning xossalari, hosilalari va qo'llanilishi muhokama qilinadi. Galogen almashgan karbon kislotalar ham ko'rib chiqiladi.
- Nitrobirikmalar: Nitrobirikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi va olinish usullari keltirilgan. Alifatik va aromatik nitrobirikmalarning xossalari, reaksiyalari va qo'llanilishi tahlil qilinadi. Zinin reaksiyasi va boshqa muhim reaksiyalar haqida ma'lumot beriladi.
- Aminobirikmalar: Ushbu mavzu aminobirikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, olinish usullari va xossalarini o'rganadi. Alifatik va aromatik aminlarning xossalari, reaksiyalari va qo'llanilishi muhokama qilinadi. Aminlarning asoslik xususiyatlari va ularning ammiak bilan taqqoslashlari keltirilgan.
- Aralash Funksiyali Birikmalar: Gidroksikislotalar, okso kislotalar, uglevodlar va boshqa aralash funksiyali birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, xossalari va olinish usullari ko'rib chiqiladi. Uglevodlarning sinflanishi, monosaxaridlar, disaxaridlar va polisaxaridlar haqida ma'lumot beriladi.
- Sulfo Kislotalar: Sulfo kislotalarning tuzilishi, nomenklaturasi, olinish usullari va xossalarini o'rganadi. Alifatik va aromatik sulfo kislotalarning xossalari, reaksiyalari va qo'llanilishi tahlil qilinadi.
- Diazo va Azo Birikmalar: Diazo va azo birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, olinish usullari va xossalarini o'rganadi. Diazoniyli birikmalar va azo birikmalarining reaksiyalari, qo'llanilishi (bo'yoqlar) muhokama qilinadi.
- Element Organik Birikmalar: Metallorganik birikmalar, ularning tuzilishi, nomenklaturasi, olinish usullari va xossalarini o'rganadi. Grinyar reaktivi va boshqa muhim metallorganik birikmalar haqida ma'lumot beriladi. Metallorganik birikmalarning reaksiyalari va qo'llanilishi muhokama qilinadi.
- Geterotsiklik Birikmalar: Geterotsiklik birikmalar, ularning sinflanishi, nomenklaturasi, tuzilishi, xossalari va olinish usullari ko'rib chiqiladi. Besh a'zoli va olti a'zoli geterotsiklik birikmalar (furan, tiofen, pirrol, piridin, xinoilin) haqida ma'lumot beriladi.