Нутқ техникаси
Ushbu kitob, talabalarga va notiqlik san'atiga qiziquvchilarga mo'ljallangan bo'lib, sahnada nutq madaniyatini shakllantirish, nutq texnikasini o'rgatish, adabiy til me'yorlariga rioya qilish, nafas olish va ovozni boshqarish, talaffuzdagi kamchiliklarni tuzatish usullarini o'z ichiga oladi. Kitob, nutqning nazariy asoslari, amaliy mashqlar, orfoepik qoidalar, diksiya, nutq organlarining faoliyati, ovoz manbalarini chiniqtirish kabi muhim mavzularni qamrab oladi.
Asosiy mavzular
- Nutq madaniyati va uning ijtimoiy o'rni: Nutq madaniyatining jamiyatdagi ahamiyati, uning inson kamolotida tutgan o'rni, nutqning yuksakligi millat madaniyatining ko'zgusi ekanligi, ona tiliga hurmat, so'zning qadri, nutqning pokligi va musaffoligi kabi masalalar yoritiladi. Shuningdek, badiiy adabiyotning tarbiyaviy ahamiyati ham ko'rsatib o'tilgan.
- Adabiy talaffuz haqida: Adabiy talaffuzning o'ziga xos xususiyatlari, shevalarning adabiy tilga ta'siri, shevachilikning salbiy oqibatlari, to'g'ri talaffuzning ahamiyati, масъулиятсизлик, нуқсонлар ва уларни бартараф этиш yo'llari haqida fikrlar тақдим этилади
- Orfoepik qoidalar: Orfoepiya fani, uning vazifalari, адабий талаффуз me'yorlari, o'zbek tilidagi unli va undosh harflarning to'g'ri talaffuzi, urg'uning o'rni, ayrim so'zlarning shevalarda turlicha talaffuz qilinishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Ushbu qoidalarga rioya qilish nutqning ravonligi va tushunarliligini ta'minlash uchun muhimdir.
- Diksiya: Diksiya tushunchasi, uning nutqdagi o'rni, артикуляция, nafas olish texnikasi, ovozni boshqarish, nutq organlarining to'g'ri ishlashi kabi masalalar yoritiladi. To'g'ri diksiyaga erishish uchun mashqlar, matnlar bilan ishlash usullari berilgan.
- Nafas: Nafas olishning fiziologik va fonatsion jihatlari, nafasni boshqarish texnikalari, diafragma nafasining ahamiyati, nafas mashqlari, узоқ гапириш техникаси ва тўғри нафас олиш усуллари ҳақида сўз юритилади
- Ovoz manbalari va uni chiniqtirish: Ovoz apparati, uning tuzilishi, ovoz paychalarining faoliyati, rezonatorlar, ovozni chiniqtirish usullari, овоз тембрини ошириш масалаларини ўз ичига олади. Ovoz mashqlari, правильный тон билан сўзларни айтиш, овоз мушакларини тиклаш техникаси ҳақида маълумотлар берилади
- Talaffuzdagi nuqsonlarni bartaraf etish usullari: Talaffuzdagi nuqsonlarning sabablari, turlari, ularni aniqlash usullari, hamda ularni tuzatish bo'yicha tavsiyalar beriladi. Undosh tovushlarni talaffuz qilishdagi kamchilikларни коррекция қилиш усуллари ҳақида гапирилади.