Педагогика назарияси ва тарихи

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tavsiya etilgan bo‘lib, pedagogika tarixiga oid ma’lumotlar, ilmiy maqolalar va nazariyalar jamlangan. Kitob, asosan, boshlang‘ich sinf o‘qituvchilariga mo‘ljallangan bo‘lib, ularning kasbiy mahoratini oshirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

• Pedagogika fanining mohiyati: Pedagogikaning fan sifatida shakllanishi, uning iqtisodiy hayotdagi o'rni, O'rta Osiyodagi dastlabki xalq og'zaki ijodi va inson kamolotiga qo'shgan hissasi, fanning nazariy asoslari va tadqiqot usullari haqida ma'lumot berilgan.
• Tarbiya haqidagi fan ekanligi: Pedagogika fanining vazifalari va maqsadlari, asosiy pedagogik tushunchalar, boshqa fanlar bilan aloqasi, yosh avlodni tarbiyalashning ahamiyati va o'ziga xosliklari bayon etilgan.
• Tarbiya - ijtimoiy hodisa: Tarbiya ijtimoiy hodisa ekanligi, shaxs kamoloti va unga ta'sir etuvchi omillar, ta'lim va tarbiyaning uzviyligi, ayniqsa O'zbekiston tarixini o'qitishda tarbiyaga e'tibor berishning zarurligi muhokama qilingan.
• Tarbiya ob'ekti va sub'ekti: Shaxs tushunchasi, uning tarbiya ob'ekti va sub'ekti sifatidagi roli, tarbiyalash va o'z-o'zini tarbiyalash masalalari hamda shaxsni tarbiyalashdagi muammolar yoritilgan.
• Oila, maktab va mahalla hamkorligi: O'quvchilar tarbiyasida maktab, ota-onalar va mahalla hamkorligining ahamiyati, pedagogik tamoyillar, ota-onalarga beriladigan tavsiyalar va nazorat savollari keltirilgan.
• Madaniyat bilan bog'liqligi: Tarbiya va madaniyat o'rtasidagi bog'liqlik, sharqona urf-odatlar, marosimlar, an'analar va inson kamoloti uchun zarur bo'lgan axloqiy fazilatlar muhokama qilingan.
• Xalq ta'limi tizimi: O'zbekistonda xalq ta'limi tizimining tashkil topishi va rivojlanish tarixi, uning tuzilishi, ta'lim muassasalari, S.Ayniy va A.Avloniylarning bu boradagi xizmatlari haqida ma'lumot berilgan.
• O'qituvchi va uning jamiyatdagi o'rni: O'rta Osiyo mutafakkirlari ijodida o'qituvchi siymosi, unga xos sifatlar, jamiyatdagi o'rni, faoliyati, shuningdek Avloniyning bu boradagi fikrlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Boshlang'ich sinf o'qituvchisining xususiyatlari: Boshlang'ich sinf o'qituvchisining vazifalari, ilmiy-metodik izlanishlari, shakllanish bosqichlari va ilg'or pedagogik tajribalarni o'rganish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Milliy maktab: Milliy maktabning ahamiyati, vazifalari, boshqa maktablardan farqi, tashkil etish muammolari va unga qo'yiladigan talablar yoritilgan.
• Didaktikaning predmeti: Didaktika haqida tushuncha, uning asosiy kategoriyalari, ta'limning maqsadi, vazifalari, tamoyillari, bilish nazariyasi, ko'nikma va malakalar haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ta'lim jarayonining mohiyati: Ta'lim jarayonining mohiyati, tuzilishi, vazifalari, bosqichlari, tarbiya jarayonidagi ahamiyati, shuningdek, o'qitish metodlari, shakllari va vositalari haqida ma'lumotlar mavjud.
• Ta'lim prinsiplari: Ta'limning asosiy prinsiplari, ularning o'zaro bog'liqligi, ta'lim jarayonida qo'llaniladigan usullar, shuningdek, pedagogik faoliyatdagi ahamiyati tahlil qilingan.
• Maktab ta'limining mazmuni: Maktab ta'limining mazmuni, darsliklar, ular bilan ishlash usullari, o'quv rejalari, ilmiy-texnikaviy va madaniy taraqqiyotning ta'lim mazmuniga ta'siri muhokama qilingan.
• Ta'lim uslublari va o'quvchilarning bilimi: Ta'lim uslublari haqida tushuncha, o'qitish usullari va yo'llari, darsliklar bilan ishlash, texnik vositalardan foydalanishning pedagogik asoslari haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ta'limni tashkil etish shakllari: O'quv jarayonini tashkil etish, sinf-dars tizimi, darsning tuzilishi, va turlari ko'rib chiqilgan.
• Boshlang'ich sinflarda ta'limni tashkil etish: Boshlang'ich sinflarda darslarning vazifalari, dars tuzishning o'ziga xosliklari, tabiat qo'ynida mashg'ulot o'tkazish, va darsliklar bilan ishlashning ahamiyatini yoritadi.
• O'quvchilarning bilim ko'nikma va malakalari: O'quvchilarning bilim, ko'nikma va malakalarini hisobga olish va baholash mezonlari va усуллари, bilimni tekshirishga qo'yiladigan pedagogik talablar ko'rib chiqilgan.
• Ajdodlarimiz merosi: Ajdodlar merosi-qadriyatlarimiz asosi, O'rta Osiyoda kadryat masalasini olga surgan ulamolar hayoti va faoliyati haqida ma'lumot berilgan.
• Iymon-E'tiqod tarbiyasi: Iymon-e'tiqod tushunchalari, Qur'oni Karim va Hadisi Sharifda iymon-e'tiqod, iymonni shakllantirishda qilinadigan ishlar haqida ma'lumotlar yoritilgan.
• Nafosat tarbiyasi: Nafosat va badiiy tarbiya tushunchalari va vazifalari, tarbiyaning ma'nolari, ta'limda axloqiy-estetik tarbiyaning o'rni muhokama qilingan.
• Amur temur va temuriylar davri pedagogikasi: Amur Temur va temuriylar davri pedagogikasi, Mirzo Ulug'bek ijodi, tasavvufga oid qarashlar, va boshqalarning pedagogikaga qo'shgan xissalari yoritib berilgan.
• АБДУКОСИМ ФИРДАВСИЙНИНГ АХЛОКИЙ КАРАШЛАРИ: Ушбу достонда ватанни севишга, халолликка, инсонпарварликка ва мехр мурувватга чорланган угит ва насихатлар ёритилган.