Анъанавий ансамбль ижрочилиги дастури
Kitob O'zbekiston Davlat konservatoriyasi tomonidan nashr etilgan bo'lib, musiqiy ta'lim yo'nalishidagi oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan ansambl ijrochiligi dasturini o'z ichiga oladi. Unda ansambl tushunchasi, ansambl ijrochiligi tarixi, ansamblning ahamiyati, ansambl tarkibi, ansambl rahbarining vazifalari, shogird va ustoz munosabatlari, ansambl repertuarini tanlash mezonlari va mumtoz musiqa asarlarini ansamblda ijro etish usullari haqida ma'lumotlar berilgan. Kitobda "Shashmaqom" asarlarini ansamblda ijro etishga alohida e'tibor qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Ansambl tushunchasi va mohiyati: Ansambl - bu birgalikda ijro etish ma'nosini anglatadi. Ansambllar turli tarkibga ega bo'lishi mumkin, masalan, vokal yoki cholg'u asarlarining bir necha ijrochi tomonidan ijro etilishi yoki bir guruh artistlarning bir butun badiiy jamoa sifatida chiqishi. Ansambl ijrochiligi musiqiy asarlarni birgalikda ijro etish orqali o'zaro hamjihatlik, muvofiqlik va badiiy ifodani yaratishga qaratilgan.
- Ansambl ijrochiligi tarixi: O'zbekistonda ansambl ijrochiligi tarixi uzoq o'tmishga borib taqaladi. Qadimda turli xil cholg'u asboblarida birgalikda musiqa ijro etish an'analari mavjud bo'lgan. XX asrda ansambl ijrochiligi yanada rivojlanib, turli xil ansambllar tashkil etilgan. Ushbu davrda, ayniqsa, "Shashmaqom" ansambllari mashhur bo'lgan.
- Ansamblning ahamiyati: Ansambl ijrochiligi musiqiy ta'limda muhim ahamiyatga ega. Ansamblda ishlash talabalarga birgalikda musiqa ijro etish, o'zaro hamjihatlik, muvofiqlik va badiiy ifodani o'rganish imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, ansambl ijrochiligi talabalarning musiqiy didini, ijodiy qobiliyatini va sahna madaniyatini rivojlantiradi.
- Ansambl tarkibi va vazifalari: Ansambl tarkibi turli xil cholg'u asboblaridan iborat bo'lishi mumkin. Har bir cholg'u asbobining o'ziga xos tembri, diapazoni va ijro uslubi mavjud. Ansambl ijrochilarining vazifasi har bir cholg'u asbobining imkoniyatlaridan to'g'ri foydalanish, ularni o'zaro muvofiqlashtirish va musiqiy asarni badiiy jihatdan to'liq ifoda etish.
- Ansambl rahbarining vazifalari: Ansambl rahbarining vazifasi ansamblning badiiy rahbari bo'lish, ansambl repertuarini tanlash, ansambl ijrochilarining mashg'ulotlarini tashkil etish, ularning ijro mahoratini oshirish va ansamblning sahna chiqishlarini tayyorlashdan iboratdir.
- Ustoz va shogird munosabatlari: Ansambl ijrochiligida ustoz va shogird munosabatlari muhim ahamiyatga ega. Ustoz shogirdga o'zining bilim va tajribasini o'rgatadi, uning ijro mahoratini oshirishga yordam beradi. Shogird ustozning maslahatlariga quloq soladi, uning bilim va tajribasidan o'rganadi.
- Ansambl repertuarini tanlash: Ansambl repertuarini tanlashda ansambl ijrochilarining ijro mahorati, musiqiy didi va ansamblning maqsadi hisobga olinadi. Repertuar turli xil janrlardagi va uslublardagi musiqiy asarlardan iborat bo'lishi mumkin.
- "Shashmaqom"ni ansamblda ijro etish: "Shashmaqom" o'zbek mumtoz musiqasining eng yirik janrlaridan biridir. "Shashmaqom" asarlarini ansamblda ijro etish ansambl ijrochilaridan yuqori mahorat va musiqiy did talab qiladi. Ushbu turkumdagi asarlarni ansamblda ijro etishda ularning tuzilish xususiyatlari, har bir cholg'u asbobining imkoniyatlari va ansamblning badiiy maqsadi hisobga olinadi.