Yadro va zarralar fizikasi
Ushbu kitob yadro fizikasi va elementar zarralar fizikasining asosiy tushunchalari, nazariyalari va amaliy qo'llanilishini qamrab oladi. U yadro tuzilishidan tortib, termoyadro sintezigacha bo'lgan keng doiradagi mavzularni o'z ichiga oladi hamda talabalarga va ilmiy xodimlarga mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Yadro tuzilishi va xususiyatlari: Yadroning asosiy xususiyatlari, o'lchami, zichligi, bog'lanish energiyasi va yadro kuchlari muhokama qilinadi. Proton va neytronlarning xususiyatlari ko'rib chiqilib yadro kuchlarining ta'siri o'rganiladi.
- Yadro modellari: Tomchi modeli, Fermi gaz modeli kabi turli yadro modellari, ularning afzalliklari va kamchiliklari bilan birga bayon etiladi. Yadro xususiyatlarini tushuntirishda bu modellar qanday rol o'ynashi ko'rsatib beriladi.
- Radioaktivlik hodisasi: Radioaktivlik, alfa, beta va gamma yemirilish turlari, ularning xususiyatlari va energetik munosabatlari batafsil yoritiladi. Yemirilish qonunlari va yarim yemirilish davri kabi tushunchalar aniqlanadi.
- Yadro reaksiyalari: Yadro reaksiyalarining turlari, energiyasi, impulsi, saqlanish qonunlari, reaksiyaning borish mexanizmlari va yadro kesimlari kabi muhim jihatlar tahlil qilinadi. Turli yadro reaktsiyalarning energetik xususiyatlari o'rganiladi.
- Termoyadro sintezi: Termoyadro sintezining mohiyati, hosil bo'lish shartlari, Quyosh va yulduzlarda yuz beradigan termoyadro reaksiyalari va uning energetika sohasidagi ahamiyati keng yoritiladi. Bu jarayonning istiqbollari muhokama qilinadi.
- Yadroviy nurlanishning moddalar bilan o'zaro ta'siri: Alfa, beta, gamma nurlanishlarining moddalar bilan o'zaro ta'sirlashuvi, ionizatsiya, radiatsion nurlanish va Vavilov-Cherenkov nurlanishi kabi hodisalar batafsil tushuntiriladi. Nurlanishning moddalarga ta'siri o'rganiladi.
- Gamma nurlarning muhitdan o'tishi: Gamma nurlarning moddalar bilan ta'sirlashuvi fotoeffekt, Kompton effekti, elektron-pozitron juftining hosil bo'lishi kabi effektlar ko'rib chiqiladi. Har bir effektning gamma nurlanish xususiyatlariga ta'siri baholanadi.