Кiмyodаn маsаlа vа маshqlаr yechish usullаri
Ushbu kitob, maktab o'quvchilari va kimyo fanini o'rganuvchilar uchun mo'ljallangan bo'lib, kimyoviy masalalarni yechish usullari va nazariy bilimlarni mustahkamlashga qaratilgan. Kitobda turli xil masalalar to'plami, ularni yechish metodlari va namunaviy misollar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Kimyoviy formula va Valentlik: Kimyoviy formulalar, valentlik tushunchasi, elementlarning birikmalardagi valentligini aniqlash, empirik va molekulyar formulalarni topishga doir masalalar ko'rib chiqiladi.
- Mol va molyar massa: Mol, molyar massa, Avogadro soni kabi tushunchalar beriladi. Modda miqdorini topish formulalari va hisoblash usullari ko'rsatilgan.
- Kimyoviy tenglamalar va kimyoviy reaksiya turlari: Kimyoviy reaksiyalarning turlari (ajralish, birikish, oʻrin olish, almashinish) va ularning tenglamalari, reaksiya unumini hisoblash usullari bayon etilgan.
- Tarkibning doimiylik qonuni: Moddaning tarkibi qat'iy belgilanganligi, massa ulushini hisoblash va bu qonunga doir masalalar yoritiladi.
- Massani saqlanish qonuni: Reaksiyaga kirishuvchi va hosil bo'lgan moddalar massalarining tengligi, massa saqlanish qonuniga doir masalalar keltirilgan.
- Kimyoviy ekvivalent va unga doir masalalar echish: Ekvivalent tushunchasi, oksidlar, asoslar, kislotalar va tuzlarning ekvivalentlari, ularni hisoblash usullari ko'rsatilgan.
- Gaz qonunlari: Gazlarning asosiy qonunlari (Boyl-Mariott, Gey-Lyussak, Sharl, Avogadro), Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi va gazlarning nisbiy zichligi haqida ma'lumot beriladi.
- Kislorod: Kislorodning xossalari, olinishi va ishlatilishi, shuningdek kislorodga doir masalalar.
- Vodorod: Vodorodning xossalari, olinishi va ishlatilishi, shuningdek vodorodga doir masalalar.
- Eritmalar va eritmalar konsentrasiyalari: Eritmalar, konsentratsiya turlari (molyar, molyal, normal, titr), eritmalarni tayyorlash va suyultirish qoidalari, hamda ularga doir masalalar.
- Oksidlar: Oksidlar klassifikatsiyasi, asosli, kislotali va amfoter oksidlar, ularning xossalari va kimyoviy xossalari haqida ma'lumotlar.
- Asoslar: Asoslar, ularning turlari va xossalari, gidroksidlarni aniqlash reaksiyalari.
- Kislotalar: Kislotalar, ularning turlari, xossalari va ularni aniqlash reaksiyalari.
- Tuzlar: Tuzlar, ularning turlari (o'rta, nordon, asosli), xossalari va ularni aniqlash reaksiyalari.
- Atom tuzilishi. D.I. Mendeleyevning davriy jadvali va davriy qonuni: Atomning tuzilishi, yadroning tarkibi, izotoplar, izobarlar, izotonlar, kvant sonlar, elektron konfiguratsiyasi va davriy qonun haqida ma'lumotlar berilgan.
- Kimyoviy bog'lanish. Struktura formulalari: Kovalent, ion, metall, donor-akseptor bog'lanishlari va vodorod bog'lari haqida tushunchalar, ularning xossalari va tuzilish formulalari.
- Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari: Oksidlanish va qaytarilish tushunchalari, oksidlovchilar va qaytaruvchilar, elektron balans usuli, molekulalararo va ichki molekulyar reaksiyalar, hamda disproportsiyalanish reaksiyalari ko'rib chiqilgan.
- Elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasi: Elektrolitik dissotsiyalanish, dissotsiyalanish konstantasi va darajasi, eritmalar muhiti haqida ma'lumotlar berilgan.
- Tuzlar gidrolizi, eritma muhiti va vodorod ko'rsatkich (pH): Tuzlar gidrolizi, gidrolizga ta'sir etuvchi omillar, eritma muhiti va pH haqida ma'lumotlar berilgan.
- Galogenlar: Galogen elementlarining xossalari, olinishi va ishlatilishi.
- Kislorod gruppachasi: Kislorod gruppasi elementlarining xossalari, olinishi va ishlatilishi.
- Uglerod gruppachasi: Uglerod gruppasi elementlarining xossalari, olinishi va ishlatilishi.