Ta’limda innovatsion tеxnologiyalar
Ushbu kitob chizma geometriya va chizmachilik asoslariga bag'ishlangan bo'lib, oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan. Unda proyeksiyalash usullari, geometrik shakllarni tasvirlash, kesimlar yasash, yoyilmalar tuzish kabi mavzular batafsil yoritilgan. Kitob nazariy ma'lumotlar bilan birga amaliy mashg'ulotlar uchun misollar va vazifalarni ham o'z ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- Tasvirlash usullari: Ushbu mavzuda markaziy va parallel proyeksiyalash usullari, ularning xossalari, to'g'ri burchakli proyeksiyalash kabi usullar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, O'zbekiston Respublikasi davlat standartlari (O'zRST) doirasidagi chizmachilik talablari ham yoritiladi.
- Geometrik shakllarning to'g'ri burchakli proyeksiyalari: Nuqtaning, to'g'ri chiziqning va tekislikning to'g'ri burchakli proyeksiyalari, ularning xossalari va o'zaro munosabatlari batafsil tahlil qilinadi. Koordinatalar sistemasi va proyeksiyalar orasidagi bog'lanishlar ko'rsatiladi.
- Ortogonal proyeksiyalarni qayta tuzish usullari: Ortogonal proyeksiyalarni qayta tuzishning asosiy usullari: tekis parallel ko'chirish, aylantirish va proyeksiyalar tekisliklarini almashtirish usullari yoritiladi. Har bir usulning afzalliklari va kamchiliklari ko'rsatiladi.
- Ko'pyoqliklar: Ko'pyoqliklar haqida umumiy ma'lumotlar, ularning turlari, tekislik va to'g'ri chiziq bilan kesishishi, o'zaro kesishishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Ko'pyoqliklarni tasvirlash usullari o'rgatiladi.
- Egri chiziqlar: Tekis va fazoviy egri chiziqlar, ularning turlari, urinma va normallar o'tkazish, klassifikasiyasi va asosiy xossalari yoritiladi. Ikkinchi tartibli egri chiziqlar (aylana, ellips, parabola, giperbola) batafsil o'rganiladi.
- Sirtlarning hosil bo'lishi va ularning tekis chizmada berilishi: Sirtlar, ularning berilish usullari, aylanish sirtlari, chiziqli sirtlar, yoyiladigan va yoyilmaydigan sirtlar, vint sirtlar va siklik sirtlar kabi tushunchalar batafsil bayon etiladi.
- Sirtlarning tekislik va to'g'ri chiziq bilan kesishishi: Sirtlarning tekislik va to'g'ri chiziq bilan kesishishi, konus kesimlari, ularni yasash usullari, umumiy vaziyatdagi tekisliklar bilan kesishishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
- Sirtlarning yoyilmalarini yasash: Sirtlarning yoyilmalari, ko'pyoqliklarning yoyilmalari, silindrik va konus sirtlarning yoyilmalari, qaytish qirrali sirtlarning yoyilmalari, yoyilmaydigan sirtlarning taqribiy yoyilmalarini yasash usullari yoritiladi.
- Sirtga urinma tekisliklar: Urinma tekislikning chizmada berilishi, sirtning ixtiyoriy nuqtasi orqali urinma tekislik o'tkazish, berilgan to'g'ri chiziq orqali urinma tekislik o'tkazish, sirt proyeksiyalarining ocherklarini yasash kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
- Sirtlarning o'zaro kesishishi: Sirtlarning o'zaro kesishishi, ularning umumiy algoritmi, aylanish sirtlarining o'zaro kesishishi, parallel kesuvchi tekisliklar usuli kabi masalalar tahlil qilinadi. Ikkinchi tartibli sirtlarning oʻzaro kesishishidagi maxsus hollari batafsil o'rganiladi.
- Aksonometrik proeksiyalar: Aksonometrik o'qlar va ular bo'yicha o'zgarish koeffitsientlari, aksonometriyaning asosiy teoremasi, aylananing aksonometriyasi, to'g'ri burchakli standart aksonometriyalar, qiyshiq burchakli standart aksonometriyalar kabi mavzular yoritilgan.