Qaraqalpaq tilindegi etnografiyali’q leksika
Ushbu kitob Qoraqalpogʻiston xalqining urf-odatlari, marosimlari, kiyimlari va taomlari kabi etnografik jihatlarini lingvistik nuqtai nazardan oʻrganishga bagʻishlangan. Unda qoraqalpoq tilidagi etnografik leksikaning turli jihatlari, ularning tematik tasnifi va lingvistik xususiyatlari tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Urf-odatlar bilan bog'liq etnografizmlar: Ushbu bo'limda aqlay quda boʻlish (kelishuv), nikoh marosimlari, tush taʼbiri, koʻzga surma qoʻyish, soʻrashuv, qon olish, joqlaw (motam), ism qoʻyish va boshqa qoraqalpoq urf-odatlari bilan bogʻliq soʻz va iboralar koʻrib chiqiladi.
- Toʻylar bilan bogʻliq etnografizmlar: Bu mavzu toʻy marosimlari, beshik toʻyi, tusov kesish (qadam toʻyi), sunnat toʻyi, el qadrlash, qiz ziyofati (kelin tushirish) va boshqa toʻylar bilan bogʻliq atamalarni oʻz ichiga oladi.
- Toʻy tomoshalari bilan bogʻliq etnografizmlar: Bu boʻlimda aytishuv (badihiy musobaqa), bet ochish (kelinni tanishtirish), toʻy boshlash, koʻrimlik (sovgʻalar), oʻyinlar (uloq va koʻk boʻri), bayroq berish va boshqa toʻy oʻyinlari bilan bogʻliq tushunchalar oʻrganiladi.
- Toʻylarda olinadigan qadriyatlar bilan bogʻliq etnografizmlar: Ushbu mavzu toʻylarda olinadigan qalin (narx), sut haqi, el obodligi, qoʻshiq aytish, toʻyga tayyorgarlik koʻrish kabi odatlarga oid atamalarni tahlil qiladi.
- Mehmon kutish bilan bog'liq etnografizmlar: Ushbu bo'limda qadimgi odatlarga muvofiq mehmonlarni hurmat qilish odatlari o'rganiladi.
- O'likni dafn qilish bilan bog'liq etnografizmlar: Ushbu mavzu motam marosimlari, dafn marosimlari va ruhga ehson qilish odatlari bilan bog'liq an'analarni o'rganadi.
- Taomlar bilan bog'liq etnografizmlar: Bu qismda don, go‘sht va sutdan tayyorlangan milliy taomlar, ularning nomlari va tayyorlanish usullari ko‘rib chiqiladi.
- Milliy kiyimlar va jihozlar bilan bog'liq etnografizmlar: Bu boʻlimda bosh kiyimlar, ustki kiyimlar va oyoq kiyimlari, shuningdek, bezaklar, ularning turli xil nomlari va ahamiyatlari haqida soʻz yuritiladi.