Араб адабиёти
Ushbu kitob arab adabiyoti tarixini qamrab oladi. Unda islomdan oldingi davrdan tortib Usmonlilar davriga qadar bo'lgan adabiyotning rivojlanish bosqichlari, janrlari, mashhur shoirlari va adiblari haqida ma'lumot berilgan. Kitob arab adabiyotining madaniy va ma'naviy merosini o'rganishda muhim ahamiyatga ega.
Asosiy mavzular
- Islomdan oldingi davr adabiyoti: Bu davr arab adabiyotining shakllanish bosqichi bo'lib, unda og'zaki ijod, she'riyatning kasida, marsiya, hijo kabi janrlari rivojlangan. Imru-l-Qays, Tarafa, Zuhayr ibn Abi Sulmo kabi mashhur shoirlarning hayoti va ijodi yoritilgan.
- Ilk islom davri adabiyoti: Islom dinining tarqalishi bilan arab adabiyotida yangi mavzular, g'oyalar paydo bo'ldi. Qur'oni Karim va hadislar adabiyotga katta ta'sir ko'rsatdi. Xassan ibn Sobit, Ka'b ibn Zuhayr kabi shoirlar islomiy g'oyalarni tarannum etuvchi asarlar yaratdilar.
- Umaviylar davri adabiyoti: Bu davrda siyosiy she'riyat rivojlandi. Al-Axtal, al-Farazdaq, Jarir kabi shoirlar o'z qabilalari, hukmdorlari sharafiga madhiyalar yozdilar.
- Abbosiylar davri adabiyoti: Bu davr arab adabiyotining gullab-yashnagan davri bo'lib, unda ilm-fan, madaniyat rivojlandi. Abu Nuvos, Bashshor ibn Burd, Abu-l-Atahiya kabi shoirlar yangi janrlar, mavzular bilan adabiyotni boyitdilar. Ibn al-Muqaffa kabi adiblar fors adabiyotidan asarlarni tarjima qildilar.
- Qadimiyatga qaytish davri adabiyoti: Bu davrda qadimgi arab adabiyotiga, an'analariga qaytish tendentsiyasi kuchaydi. Abu Tammom, al-Buxturiy kabi shoirlar qadimgi shoirlar merosini o'rgandilar va ularga taqlid qildilar. Al-Johiz kabi adiblar nasrning rivojlanishiga hissa qo'shdilar.
- Arab-Ispaniya adabiyoti: Arablar Ispaniyani zabt etgach, u yerda o'ziga xos adabiy muhit yaratildi. Ibn Abd Rabbixi, Ibn Xaniy, Ibn Zaydun kabi shoirlar arab adabiyotining an'analarini Ispaniya tabiati, madaniyati bilan uyg'unlashtirgan asarlar yaratdilar.
- Turk hukmronligi davri adabiyoti: Bu davrda arab adabiyotining rivojlanishi sekinlashdi. Shu bilan birga, Al-Busiriy, Ibn al-Vardi kabi shoirlar an'anaviy janrlarda asarlar yaratdilar. Tilshunoslik, tarix, geografiya sohalarida ham asarlar yaratildi.