«To’lqin optikasi va kvant fizikasi» bo’limlaridаn mа’ruzаlаr mаtni

Ushbu kitob "Fizika kursi"ning uchinchi qismi bo'lib, to'lqin optikasi va kvant fizikasiga bag'ishlangan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Kitob bakalavriatning texnika yo'nalishlarida ta'lim olayotgan talabalar uchun mo'ljallangan. Unda yorug'lik interferensiyasi, difraksiyasi, qutblanishi, issiqlik nurlanishi, fotoeffekt, Kompton effekti, atom tuzilishi va yadro fizikasining asosiy elementlari kabi mavzular batafsil yoritilgan. Bundan tashqari, kvant mexanikasi, statistik fizika va qattiq jismlar fizikasi elementlariga ham e'tibor qaratilgan.

Asosiy mavzular

Yorug'lik interferensiyasi: Monoxromatik va kogerent yorug'lik, interferensiya hodisasi, interferensiyani kuzatish usullari, yupqa qatlamlardagi interferensiya, Nyuton halqalari va interferometrlar.
Yorug'lik difraksiyasi: Gyuygens-Frenel prinsipi, Frenel zonalari usuli, Fraungofer va Frenel difraksiyalari, difraktsion maksimum va minimumlar, difraktsion panjara, Rentgen nurlari difraksiyasi va golografiya.
Yorug'likning muhit bilan o'zaro ta'siri. Yorug'likning qutblanishi: Yorug'lik dispersiyasi, normal va anomal dispersiya, yorug'likning yutilishi, Vavilov-Cherenkov nurlanishi, Doppler effekti, tabiiy va qutblangan yorug'lik, Bryuster qonuni, elektrooptik va magnitooptik hodisalar, yorug'likning sochilishi.
Nurlanishning kvant tabiati: Muvozanatli issiqlik nurlanishi, Kirxgof, Stefan-Boltsman va Vin qonunlari, Plank formulasi, fotoeffekt, Fotonning energiyasi va impulsi, Kompton effekti.
Kvant nazariyasining tajribada asoslanishi: Klassik fizikaning atom hodisalarini tushuntirishdagi ziddiyatlari, Kvantlanish g'oyasining tasdiqlanishi, Borning atom nazariyasi, Frank-Gerts tajribasi, Vodorod atomining nurlanish spektrlari.
Mikrozarrachalarning to'lqin xossalari. Kvant mexanikasi elementlari: De-Broyl gipotezasi, Geyzenberg noaniqlik munosabatlari, to'lqin funktsiya va uning fizik ma'nosi, Shredinger tenglamasi.
Shredinger tenglamasining tadbiqlari: Mikrozarrachaning erkin harakati, cheksiz chuqur potentsial o'radagi va eni cheklangan potentsial to'siqdagi zarracha harakati, kvant mexanikasida chiziqli garmonik ostsillyator.
Vodorod atomi: Sferik simmetrik potentsial maydondagi harakat, kvant sonlari, energetik spektri, orbital impuls momenti, kvant o'tishlar uchun tanlash qoidasi, Vodorodsimon atomlar nurlanish spektri.
Murakkab atomlar. D.I.Mendeleevning davriy sistemasi: Shtern va Gerlax tajribasi, Pauli printsipi, D.I.Mendeleev elementlar davriy sistemasi, Rentgen nurlanishi va Mozli qonuni.
Yadro fizikasi elementlari: Atom yadrosining tuzilishi, yadroviy kuchlar, yadro massasi va bog'lanish energiyasi, radioaktiv emirilish, Myossbauer effekti.
Yadroviy reaksiyalar: Yadroviy reaksiyalar va ularning asosiy qonuniyatlari, yadrolarning bo'linish reaksiyalari, zanjir reaksiya, yadroviy reaktor, termoyadroviy reaksiyalar, yadroviy energetika.
Kvant statistikasi elementlari: Kvant tizimining statistik tavsifi, kvant xossali ideal gaz, elektron gazning alayonlanishi.
Qattiq jismlar fizikasi elementlari: Kristallarning tuzilishi, kristallardagi nuqsonlar, fononlar, kristallarning issiqlik sig'imi va issiqlik o'tkazuvchanligi, Myossbauer effekti.
Kvant elektronika elementlari: Zonalar nazariyasi, kristall panjaradagi elektronning harakati, metallarda va yarim o'tkazgichlarda elektr o'tkazuvchanlik.
Kvant elektronika elementlari: Uyg'ongan holat uchun o'tish ehtimolligi, muvozanatli nurlanish, Eynshteyn koeffisientlari, lazerlar.
Ekstremal sharoitdagi modda xususiyatlari: Moddaning o'ta yuqori temperatura va zichliklardagi holati, metallsimon vodorod, moddalarning neytronlashuvi, yadro massasi va bog'lanish energiyasi.
Olamning hozirgi zamon fizik tasavvuri: Modda va maydon, moddaning atom-molekulyar tuzilishi, atom yadrosi, kvarklar, elementar zarralar, o'zaro taosirlar, Koinotning evolyutsiyasi.