Maktabgacha yoshda ma’naviy axloqiy tarbiya va iqtisodiy savodxonlik
Ushbu kitob maktabgacha ta'lim muassasalari uchun iqtisodiy tarbiya asoslarini yoritadi. Unda bolalarga iqtisodiy tushunchalarni sodda va tushunarli tarzda singdirish, tejamkorlik, mehnatsevarlik, mulkka munosabat kabi fazilatlarni shakllantirishga qaratilgan mashg'ulotlar, o'yinlar va xalq og'zaki ijodidan namunalar keltirilgan. Kitobda iqtisodning hayotdagi o'rni, ishlab chiqarish, milliy boylik, mulkiy munosabatlar, bozor, pul, savdo kabi asosiy tushunchalar bolalar yoshiga mos ravishda ochib berilgan. Shuningdek, Amir Temur va boshqa mutafakkirlarning iqtisodga oid fikrlari, ertak va rivoyatlar bilan boyitilgan.
Asosiy mavzular
- Iqtisod-bu hayot: Iqtisodning inson hayotidagi ahamiyati, ehtiyojlar, moddiy va ma'naviy zaruratlar, jamiyat va tabiat bilan bog'liqligi haqida tushunchalar beriladi. Yashash uchun zarur shart-sharoitlar va ularning ahamiyati yoritiladi.
- Ishlab chiqarish. Mehnat: Mehnatning inson faoliyatidagi o'rni, aqliy va jismoniy mehnat turlari, mehnat qurollari va mehnatga munosabat haqida ma'lumotlar beriladi. Mehnat orqali boylik yaratilishi va jamiyat taraqqiyoti ta'minlanishi tushuntiriladi.
- Milliy boylik: Milliy boylikning yaratilishi, ishlatilishi va asrab-avaylanishi, milliy an'analarga munosabat, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish masalalari ko'rib chiqiladi. Tarixiy va madaniy merosning ahamiyati yoritiladi.
- Mulkiy munosabatlar: Mulkchilik turlari (davlat, shaxsiy, oilaviy), mulkka egalik qilish, undan foydalanish va uni asrab-avaylash kabi tushunchalar tahlil qilinadi. Mulkning jamiyatdagi o'rni va ahamiyati ochib beriladi.
- Bozor: Bozorning mohiyati, vazifalari, turlari (dehqon bozori, kiyim-kechak bozori, oziq-ovqat bozori), savdo qoidalari, savdogar va xaridorning roli, do'kon va bozor o'rtasidagi farqlar tushuntiriladi.
- Pul: Pulning paydo bo'lish tarixi, vazifalari (muomala vositasi, jamg'arma vositasi), pulning qadr-qiymati, milliy valyuta va uni asrash, tejamkorlik bilan ishlatish masalalari yoritiladi.
- Mahsulot: Mahsulotning yaratilishi, xomashyo, ishlab chiqarish jarayoni, mahsulot sifati va inson ehtiyojlarini qondirishdagi ahamiyati, iste'mol madaniyati va mahsulotni asrash kabi tushunchalar beriladi.
- Tejamkorlik: Bolalarga "Qotgan nonlar" hikoyasi orqali tejamkorlik nima ekanini tushuntirish. Ularni nonning qadriga etishga, uni isrof qilmaslikka o'rgatish. Ularning lug'atiga "tejamkor" so'zini kiritish.
- Mening ota va onam nima uchun ishlaydilar: Bolalarning turli xil kasblar haqidagi tasavvurlarini kengaytirish va ularga nisbatan qiziqishlarini oshirish, ota-ona mehnatining qadriga etishga o'rgatish, bolalar ongiga “maosh”, “oylik” so‘zlarining mohiyatini singdirish va lug‘atiga kiritish.
- Nonvoy mehnati bilan tanishtirish: Bolalarni nonvoylar mehnati bilan tanishtirish, ularning kasbga bo‘lgan muhabbatini oshirish, mehnatsevarlikka o‘rgatish. Bolalarni nonni isrof qilmasdan uni e’zozlashga o‘rgatish. Plastilin bilan ishlash malakasipi gaakllapgirish, Non shaklini yasash.