МАТЕРИКЛАР ВА ОКЕАНЛАР ТАБИИЙ ГЕОГРАФИЯСИ

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan "5140500-Geografiya" mutaxassisligi uchun mo'ljallangan. Unda "Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi" fanidan muammoli ma'ruzalar matni keltirilgan. Kitob ikki qismdan iborat bo'lib, 1-qismda Yevrosiyo materigi va uning tabiiy geografik xususiyatlari, shakllanish tarixi, relyefi, foydali qazilmalari, iqlimi va ichki suvlari, tabiat zonalari hamda tabiiy geografik o'lkalari batafsil yoritilgan.

Asosiy mavzular

Yevrosiyoning shakllanish tarixi, relyefi, foydali qazilmalari: Yevrosiyoning shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari haqida ma'lumot beriladi. Evrosiyo materigining kelib chiqishi, rivojlanish tarixi, tektonik tuzilishi, relyefi va foydali qazilmalari keltirilgan.
Yevropaning iqlimi va ichki suvlari: Yevropa iqlimiga ta'sir etuvchi omillar, iqlimining o'ziga xos belgilari, iqlim mintaqalari hamda ichki suvlari haqida ma'lumot beriladi. Yevropa qit'asining iqlimi, daryolari, ko'llari va ularning ahamiyati yoritilgan.
Yevropaning tabiat zonalari: Yevropaning tabiat zonalari, jumladan, Arktika va subarktika, mo'tadil va subtropik mintaqalarning geografik zonalari haqida ma'lumot beriladi. Har bir zonaning o'simlik va hayvonot dunyosi, tuproqlari va landshaftlari tavsiflangan.
Yevropaning geografik o'lkalari: Yevropaning asosiy geografik o'lkalari, jumladan, Fenoskandiya, Islandiya, O'rta Yevropa tekisligi, Markaziy Yevropa, Alp-Karpat Yevropasi, O'rta dengiz Yevropasi va Sharqiy Yevropa tekisligining tabiiy sharoitlari va xususiyatlari ko'rib chiqilgan.
Osiyo: Shakllanish tarixi, relyefi, foydali qazilmalari: Osiyoning geologik tuzilishi, relyefi va foydali qazilmalari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Osiyoning shakllanish tarixi, tektonik tuzilishi, seysmik faolligi, vulkanlar va mineral resurslari yoritilgan.
Osiyoning iqlimi va ichki suvlari: Osiyo iqlimining hosil bo'lish omillari, iqlim mintaqalari va ichki suvlari haqida ma'lumot beriladi. Iqlimga ta'sir etuvchi omillar, yozgi va qishki mussonlar, yog'inlar miqdori, daryolar va ko'llar tavsiflangan.
Osiyoning tabiat zonalari: Osiyoda joylashgan tabiat mintaqalari: Ekvatorial, Sub ekvatorial, tropik, subtropik va Mo‘tadil iqlim mintaqalarining landshaftlari ko’rib chiqiladi.
Osiyoning tabi'iy geografik o'lkalari: Osiyo materigida tabiiy geografik rayonlashtirish: Sibir, Uzoq Sharq, Sharqiy Osiyo, Janubiy Osiyo, Janubi G'arbiy Osiyo va Old Osiyoning hududiy xususiyatlari, har birining o'ziga xos tabiati yoritilgan.
Shimoliy Amerika: shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari: Shimoliy Amerika materigining shakllanish tarixi, rel’efi, tuzilishi va foydali qazilmalari haqida malumotlar berilgan. Amerika platformasi, tektonik harakatlar, muzlik davri va tabiatiga kiritilgan o’zgarishlar batafsil tasvirlangan.
Shimoliy Amerika materigining iqlimi va ichki suvlari: Shimoliy Amerika iqlimining xususiyatlari. Shimoliy Amerikaga ta’sir etuvchi iqlimiy omillar va hodisalar, daryo havzalari tizimlari haqida batafsil ma’lumot berilgan.
Shimoliy Amerikaning tabiiy geografik o'lkalari: Shimoliy Amerikaning tabiiy geografik o'lkalari, jumladan, Grenlandiya, Kanada Arktika arxipelagi, Lavrentiy yassi tog‘ligi, Markaziy tekisliklar, Buyuk tekisliklar, Appalach toglari va boshqalarning o’ziga xos tabiati haqida so’z yuritiladi.
Shimoliy Amerika materigining tabiat zonalari: Shimoliy Amerikaning tabiat zonalari sharxlangan. Arktika va subtarktik zonalar, Mo‘tadil mintaqa, Subtropik mintaqa va tropik mintaqalarga bo’linishi geografik joylashuvi jihatidan tavsiflangan.