Қидирув тизимлари, маълумот қидириш
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan va "Informatika va axborot texnologiyalari" kafedrasi tomonidan tayyorlangan referatdir. Unda Internetda ma'lumot qidirish, qidiruv tizimlarining tuzilishi, mashhur qidiruv mashinalari, so'rovlarni tuzish usullari, navbatma-navbat qidirish, aniq so'rov usuli, kataloglar yordamida qidirish, forumlar va ZiyoNet tarmog'idan foydalanish tartibi kabi mavzular yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Ma'lumot qidirish: Internetda ma'lumot qidirishning ahamiyati, qidiruv tizimlarining zarurligi va ularning yaratilish sabablari.
- Qidiruv tizimlarining tuzilishi: Qidiruv tizimlarining asosiy qismlari: o'rgimchak (spider), qurt (crawler), tartiblovchi (indexer), ma'lumot jamg'armasi (database), natijalarni chiqarish mexanizmi (search engine).
- Mashhur qidiruv mashinalari: Google, Yahoo, Altavista, Yandex, Rambler, Aport, Milliy qidiruv tizimi va Vse.uz kabi mashhur qidiruv mashinalarining ro'yxati.
- So'rovlarni tuzish: Qidiruv mashinalarida to'g'ri so'rovlar berish, o'zbek tilida Internet fazosining cheklanganligi sababli rus yoki ingliz tilida so'rovlar berish, kalit so'zlarni aniqlashtirishning ahamiyati.
- Navbatma-navbat qidirish usuli: Qidiruv natijalariga yangi kalit so'zlar qo'shib, kerakli ma'lumot topilmaguncha qidirishni davom ettirish usuli. Misollar bilan tushuntirish.
- Aniq so'rov usuli: Qidirilayotgan ma'lumotning nomi aniq bo'lsa, qo'shtirnoq belgilaridan foydalanish usuli. Misollar bilan tushuntirish.
- Kataloglar yordamida qidirish: Internet kataloglarining tuzilishi, bo'limlari va qidiruv mashinalari bilan birgalikda ishlashi. Yahoo, Rambler va O'zbekiston saytlar kataloglariga misollar.
- Forumlar yordami: Forumlar orqali ma'lumot olish va tajriba almashish imkoniyati. Forumlarda savol berish va javob olish usullari.
- ZiyoNet tarmog'idan foydalanish tartibi: ZiyoNet tarmog'iga kirish, uning asosiy bo'limlari (Bosh sahifa, Publikatsiyalar, Katalog, Kutubxona, Tanlovlar, Arboblar, Ma'lumotnoma, Forum) va ularning vazifalari.