Тасвирий санъатда афсона ва ривоятлар
Ushbu kitob tasviriy san'at asarlarida afsonalar va rivoyatlar qanday aks etishini o'rganadi. Unda turli xalqlar mifologiyasi, diniy e'tiqodlari va qadimiy dunyoqarashlari bilan bog'liq tasvirlar tahlil qilinadi. Kitobda tasviriy san'atning afsonaviy obrazlar yaratishdagi roli, o'zbekistonlik rassomlarning bu boradagi tajribalari ham yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Fanning predmeti, maqsad va vazifalari: Bu bobda tasviriy san'atda afsona va rivoyatlar o'rganishning ahamiyati, fan sifatida o'rni, vazifalari va asosiy tushunchalari ko'rib chiqiladi. Afsona, rivoyat, mif kabi atamalarning ma'nosi va farqlari tushuntiriladi.
- Qadimgi dunyo tasavvurlari va ilk e'tiqodlar: Ilk odamlarning dunyoqarashi, tabiatga munosabati, diniy tasavvurlari va marosimlarining kelib chiqishi tahlil etiladi. Totemizm, animizm, sehrgarlik kabi ibtidoiy e'tiqodlar haqida ma'lumot beriladi.
- Qadimgi Misr afsona va rivoyatlari: Misr mifologiyasi, xudolari (Ra, Osiris, Isis va boshqalar) va ularning tasviriy san'atdagi aks etishi o'rganiladi. Dafn marosimlari va piramidalar qurilishi haqida hikoya qilinadi.
- Old Osiyo afsona va rivoyatlari: Mesopotamiya (Shumer, Akkad, Bobil, Ossuriya) mifologiyasi, Gilgamesh dostoni va boshqa rivoyatlar tahlil qilinadi. Ushbu madaniyatlarda xudolar va qahramonlarning o'rni ko'rsatiladi.
- Qadimgi Yunon afsona va rivoyatlari: Yunon mifologiyasining asosiy xudolari (Zevs, Gera, Afina, Apollon va boshqalar) haqida ma'lumot beriladi. Gomerning 'Iliada' va 'Odisseya' asarlari va ularning qahramonlari tahlil qilinadi. Yunon san'atida afsonalarning aks etishi ko'rib chiqiladi.
- Qadimgi Rim afsona va rivoyatlari: Rim mifologiyasining Yunon mifologiyasi bilan o'xshashliklari va farqlari ko'rsatiladi. Rim xudolari (Yupiter, Yunona, Minerva va boshqalar) va ularning san'atdagi tasvirlari tahlil qilinadi.
- Zardushtiylik dini rivoyatlari: Zardushtiylikning kelib chiqishi, asosiy ta'limotlari va 'Avesto' kitobi haqida ma'lumot beriladi. Axuramazda, Anahita, Mitra kabi zardushtiy xudolarining o'rni va san'atdagi ifodalari ko'rib chiqiladi.
- Firdavsiyning 'Shohnoma' asari afsona va rivoyatlari: 'Shohnoma' dostonining yaratilish tarixi, afsonaviy qahramonlari (Kayumars, Jamshid, Rustam va boshqalar) haqida hikoya qilinadi. Asarda tasvirlangan vatanparvarlik, adolat va kurash g'oyalari tahlil qilinadi. Миниатюра санъатида Шоҳнома воқеаларининг ифодаланилиши.
- Budda dinining afsonalari va rivoyatlari: Маърузанинг мақсади: talabalarga Budda dinining vujudga kelishi qanday sababga kora kelganligi talaba yoshlarga yetkaziladi.
- O'zbekiston tasviriy san'atida afsona va rivoyatlar talqini: Talabalarga tasviriy san`atda afsona va rivoyatlar qanday talqin qilinishi hamda yoritilishi shu bilan bir qatorda badiiy qiyofada yoritib ochib beriladi.