Тилшунослик: илдизлари ва йўналишлари
Ushbu kitob tilshunoslikning strukturaviy yo'nalishiga, uning shakllanish tarixiga, asosiy maktablari va tamoyillariga bag'ishlangan. Kitobda strukturalizmning ildizlari, rivojlanish bosqichlari va asosiy vakillari, shuningdek, sobiq sho'rolar tilshunosligiga ta'siri va o'zbek tilshunosligidagi o'rni yoritilgan.
Asosiy mavzular
- An'anaviy va struktur tilshunoslik munosabati: Ushbu mavzu an'anaviy tilshunoslik va struktur tilshunoslik o'rtasidagi farqlarni, o'xshashliklarni va ular o'rtasidagi munosabatlarni ko'rib chiqadi. Struktur tilshunoslikning kelib chiqishi, tamoyillari va an'anaviy tilshunoslikka ta'siri tahlil qilinadi.
- Struktur tilshunoslikning poydevori: Ushbu mavzu struktur tilshunoslikning shakllanishiga turtki bo'lgan asosiy omillarni, shuningdek, уosh grammatikachilarning pozitivistik qarashlariga qarshi maydonga chiqa boshlaganligini bayon qiladi.
- Ёsh grammatikachilar maktabi: Ushbu mavzu ёsh grammatikachilarning asosiy nuqtalari sifatida ularning tilni tashkil etganliklari, ularning nuqtai nazarlari, tadqiqot usullari hamda fanning rivojlanishiga ta'siri haqida ma'lumot beradi.
- I.A.Boduen de Kurtene: Ushbu mavzu mashhur tilshunos I.A.Boduen de Kurtenening lingvistik qarashlarini, tilshunoslikka qo'shgan xissasini tahlil etadi va uning asosiy g'oyalari, konsepsiyalari va ilmiy faoliyatini yoritadi.
- F. de Sossyur: Ushbu bob tilshunoslikning asoschilaridan biri F.de Sossyurning lingvistik qarashlarini таhlil qiladi va uning tilshunoslikka qo'shgan hissasi va ta'limotlariga asoslanadi.
- Praqa strukturalizmi: Ushbu bob Praga lingvistik maktabining kelib chiqishi va rivojlanishini, uning asosiy xususiyatlari va tamoyillarini, shuningdek, bu maktabning jahon tilshunosligiga ta'sirini ko'rib chiqadi.
- Glossematika: Ushbu mavzu glossematika tushunchasini o'rganadi va glossematikaning asosiy тамойиллари yoritib beriladi.
- Amerika strukturalizmi: Ushbu mavzu Amerika Qo'shma Shtatlarida strukturalizmning rivojlanishini ko'rib chiqadi va asosiy vakillari ularning qarashlariga таhlil beradi.
- Strukturalizmning sobiq sho'rolar tilshunosligiga ta'siri: Ushbu mavzu sobiq ittifoq respublikalarida qanday qilib Strukturalizm yondashuvlari ta'sir o'tkazganligi hamda O'zbekistonda bu yondashuvning o'rni tahlil qilinadi.