Statistika

Ushbu kitob "Statistika" fanining asosiy tushunchalari, usullari va ularning bozor iqtisodiyoti sharoitida qo'llanilishi masalalarini qamrab oladi. Unda statistikaning predmeti, usullari, turlari, grafik tasvirlash usullari, guruhlash, tahlil qilish va prognozlash kabi mavzular batafsil yoritilgan. Shuningdek, indekslar nazariyasi va dinamika qatorlari tahlili ham ko'rib chiqiladi. Kitob oliy o'quv yurtlari talabalari, iqtisodchilar va statistika sohasiga qiziquvchilar uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Statistikaning predmeti, usullari va bozor iqtisodiyoti sharoitidagi vazifalari: Ushbu mavzu statistika fanining asosiy tushunchalari, predmeti, ob'ektlari, usullari va bozor iqtisodiyoti sharoitidagi vazifalarini o'rganadi. Shuningdek, O'zbekistonda statistika tizimining tashkil etilishi va rivojlanish bosqichlari ham ko'rib chiqiladi.
Statistik kuzatish usuli: Statistik kuzatishning mohiyati, shakllari, turlari va usullari batafsil yoritiladi. Kuzatishni tashkil etish, rejalashtirish, dastur-uslubiy masalalari, ma'lumotlarni yig'ish va nazorat qilish tartibi ko'rsatiladi. Xato turlari va ularni bartaraf etish usullari keltirilgan.
Ma'lumotlarni jamlash va guruhlash: Statistik ma'lumotlarni jamlashning mohiyati va tashkiliy shakllari, statistik guruhlashning vazifalari, turlari (tipologik, tarkibiy, analitik) va qoidalari ko'rib chiqiladi. Guruhlash oralig'ini aniqlash usullari va statistik jadvallarning tuzilishi, turlari va ularga qo'yiladigan talablar yoritilgan.
Mutlaq va nisbiy miqdorlar: Mutlaq va nisbiy miqdorlarning mohiyati, turlari, o'lchov birliklari, ifodalanishi va qo'llanilishi masalalari ochib berilgan. Nisbiy miqdorlarning turlari (reja bajarilishi, dinamika, tarkibiy, intensivlik, koordinatsiya, taqqoslash) va ularni hisoblash tartibi keltirilgan.
O'rtacha miqdorlar va ularning turlari: O'rtacha miqdorlarning mohiyati, ahamiyati va turlari (arifmetik, garmonik, geometrik, xronologik, kvadratik) ko'rib chiqiladi. Ularni hisoblash usullari, moda va mediana, o'zgaruvchanlik ko'rsatkichlari (kenglik, o'rta chiziqli chetlanish, dispersiya, o'rta kvadratik chetlanish, o'zgaruvchanlik koeffitsiyenti) yoritilgan.
Tanlama kuzatish va uning bozor iqtisodiyoti sharoitida qo'llanilishi: Tanlama kuzatish usulining mohiyati, ahamiyati, zaruriyati va qo'llanilishi shartlari bayon etilgan. Tanlama to'plamni hosil qilish usullari (tasodifiy, mexanik, tipik, uyali), zaruriy tanlama to'plam hajmini aniqlash, tanlama kuzatish natijalarini baholash va bosh to'plamga yoyish usullari ko'rsatilgan.
Korrelyatsion-regression tahlil va uning bozor iqtisodiyoti o'rtasidagi bog'lanishlarni o'rganishda qo'llanilishi: Xodisalar o'rtasidagi bog'lanish turlari va shakllari, bog'lanishlarni o'rganishning asosiy usullari, korrelyatsion va regressiya tahlilning vazifalari, koeffitsiyentlar, regressiya tenglamasi, determinatsiya koeffitsiyenti va boshqa ko'rsatkichlar tahlili batafsil ko'rib chiqilgan.
Dinamika qatorlar: Ijtimoiy-iqtisodiy xodisalar dinamikasi, dinamika qatorlarining mohiyati, ahamiyati, turlari va ularni tahlil qilish usullari yoritilgan. O'rtacha daraja, mutlaq va nisbiy o'zgarishlar, o'sish sur'atlari, qo'shimcha o'sish sur'atlari, mavsumiylik, interpolyatsiya va ekstrapolyatsiya kabi tushunchalar tahlili keltirilgan.
Iqtisodiy indekslar: Indekslarning mohiyati, vazifalari, turlari, hisoblash usullari, agregat shaklidagi indekslar, o'rtacha arifmetik va garmonik indekslar, o'zaro bog'langan o'zgaruvchan tarkibli indekslar tizimi batafsil yoritilgan.