Ғоя ва мафкура
Ushbu kitob g‘oya va mafkura tushunchalarini, ularning jamiyatdagi o‘rni, turlari va shakllarini o‘rganadi. G‘oyaning inson tafakkurining mahsuli ekanligi, uning odatiy fikrlardan farqi, jamiyatga ta’siri va evolyutsiyasi tahlil qilinadi. Shuningdek, turli g‘oyalar (diniy, ilmiy, falsafiy, badiiy, ijtimoiy-siyosiy, milliy) va ularning xususiyatlari ko‘rib chiqiladi. Mafkuraning mohiyati, ijtimoiy guruhlar va jamiyatdagi roli, turli mafkuralarning (ijtimoiy tuzumlar, sinfiy qarama-qarshiliklar) xususiyatlari va shakllari (diniy, milliy, kommunistik, fashistik) tahlil qilinadi. Kitobda g'oyalar va mafkuralarning jamiyat taraqqiyotiga ta'siri, ularning buzg'unchi yoki bunyodkor bo'lishi mumkinligi haqida fikr yuritiladi.
Asosiy mavzular
- G'oya tushunchasi: G'oya – inson tafakkurining mahsuli bo'lib, odatiy fikrlardan farqli ravishda inson ruhiyatiga chuqur singib, uning harakatlantiruvchi kuchiga aylanadi. U ijtimoiy xarakterga ega bo'lib, jamiyatga ta'sir etadi va avloddan avlodga o'tadi.
- G'oyalarning turlari: G'oyalar mazmuniga ko'ra ilmiy, falsafiy, diniy, badiiy, ijtimoiy-siyosiy, milliy va umuminsoniy bo'lishi mumkin. Shuningdek, ijtimoiy tuzilishga bog'liq holda partiyaviy, sinfiy, etnik g'oyalar ham mavjud.
- Mafkura nima?: Mafkura – muayyan ijtimoiy guruh, millat yoki davlatning ehtiyojlarini, maqsadlarini ifoda etuvchi g'oyalar tizimidir. U ularni amalga oshirish usullarini belgilaydi. Ijtimoiy tuzumlarning turli qatlamlari turli mafkuralarga ega bo'lishi tabiiy.
- Mafkura shakllari: Mafkura turli xil shakllarda namoyon bo'ladi. Diniy mafkuralar, milliy mafkuralar, kommunistik mafkuralar va fashistik mafkuralar. Mafkuralar taraqqiyotga yordam berishi yoki to'sqinlik qilishi mumkin.