E K O L O G I Y A
Kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tavsiya etilgan "Ekologiya" fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Unda ekologiyaning nazariy asoslari, tabiat va jamiyat munosabatlari, resurslardan foydalanish, O'zbekistondagi ekologik muammolar va ularning yechimlari kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Ekologiya fanining predmeti va maqsadi: Ekologiya fanining vujudga kelishi, shakllanishi, predmeti, tadqiqot uslublari, ularga ta'sir etuvchi omillar, maqsadi va vazifalari bayon etilgan. Ekologiyaning asosiy yo'nalishlari – autoekologiya, populyatsion ekologiya, sinekologiya kabi tushunchalar ochib berilgan.
- Tabiat bilan jamiyat munosabatlari: Tabiat va jamiyat haqida tushuncha, ularning o'zviy aloqadorligi, jamiyatning tabiatga ta'siri va oqibatida yuzaga kelgan ekologik muammolar ko'rib chiqilgan. Tabiat resurslaridan oqilona foydalanishning ahamiyati ta'kidlangan.
- Tabiat va uning resurslaridan foydalanishning iqtisodiy mexanizmi: Tabiiy resurslar haqida tushuncha, turlari, ulardan foydalanish yo'llari, iqtisodiy baholash usullari, tabiat va resurslarni muhofaza qilish masalalari yoritilgan.
- Yer resurslaridan foydalanish va ularni muhofaza qilish: Yer resurslarining xalq xo'jaligidagi ahamiyati, geografik joylashish xususiyatlari, ulardan foydalanish va muhofaza qilish yo'llari ko'rsatilgan.
- Suv boyliklaridan foydalanish va muhofaza qilish: Suv boyliklarining xalq xo'jaligidagi ahamiyati, turlari, joylanish xususiyatlari, ulardan foydalanish va ifloslanish holatlari, suv boyliklarini muhofaza qilish choralari bayon etilgan.
- Biologik resurslardan foydalanish va ularni muhofaza qilish: Biologik resurslarning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, geografik joylanish xususiyatlari, ulardan foydalanish va muhofaza qilish usullari yoritilgan. O'simlik va hayvonot dunyosining o'rni ochib berilgan.
- Mineral boyliklardan foydalanish va ularni muhofaza qilish: Mineral boyliklarning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, geografik joylashishi, ulardan foydalanish va muhofaza qilish masalalari ko'rib chiqilgan.
- Geoekologik muammolar va ularni yechimi: Geoekologik muammo tushunchasi, turlari (sayyoraviy, hududiy, mahalliy), ularning tarkib topishi va shakllanishi, oqibatlari va oldini olish tadbirlari yoritilgan.
- Oʻzbekistonda tarkib topgan ekologik vaziyatlar va ekologik xavfsizligini ta'minlash: Oʻzbekistondagi ekologik muammolar (Orol dengizi qurishi, suv taqchilligi, havo ifloslanishi va boshqalar), ularning sabablari va oqibatlari, ekologik xavfsizlikni ta'minlash choralari ko'rsatilgan.