География дарсларида алломаларимиз меросини ўрганиш
Ushbu kitob O'zbekistonda geografiya fanining rivojlanish tarixiga bag'ishlangan bo'lib, unda o'tmishda yashab ijod qilgan buyuk allomalarimizning geografiya faniga qo'shgan hissalari yoritilgan. Kitobda allomalarning hayoti, ilmiy merosi va geografiya sohasidagi yutuqlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Muhammad Xorazmiyning geografiyaga oid merosi: Xorazmiyning matematikaga, astronomiyaga va geografiyaga oid asarlari, xususan, uning "Surat al-Arz" asari jahon fani tarixida muhim o'rin egallaydi. Xorazmiyning kartografiya sohasidagi xizmatlari va geografik bilimlarni rivojlantirishdagi roli yoritilgan.
- Ahmad Farg'oniyning geografiyaga oid qarashlari: Farg'oniyning astronomiya va geografiya sohasidagi yutuqlari, xususan, uning "Maddhal an-Nujum" asari va unda yerning shakli, iqlimlar va mamlakatlarning joylashuvi haqidagi ma'lumotlar tahlil qilingan. Farg'oniyning geografik ilmiy merosi va uning jahon fani taraqqiyotiga qo'shgan hissasi ko'rsatilgan.
- Abu Rayhon Beruniyning geografiyaga oid merosi: Beruniyning O'rta Osiyo, Xorazm va Hindiston geografiyasi haqidagi qarashlari, uning "Hindiston" asari va unda Hindistonning geografik o'rni, iqlimi, tabiiy resurslari haqida berilgan ma'lumotlar yoritilgan. Beruniyning mineralogiya sohasidagi yutuqlari va geodezik ishlari ham tahlil qilingan.
- Ibn Sinoning geografiyaga oid merosi: Ibn Sinoning tabiatshunoslik, geologiya, mineralogiya va geografiyaga oid asarlari, xususan, uning "Kitob ash-Shifo" asari va unda tog'lar, vodiylar, tekiisliklar va minerallarning hosil bo'lishi haqidagi qarashlari yoritilgan.
- Mahmud Qoshg'ariyning geografiyaga oid merosi: Qoshg'ariyning "Devonu lug'atit turk" asari va unda O'rta Osiyo geografiyasi, etnik guruhlari va joy nomlari haqida berilgan ma'lumotlar tahlil qilingan. Qoshg'ariyning dunyo xaritasi va unda O'rta Osiyoning o'rni ko'rsatilgan.
- Ulug'bekning geografiyaga oid merosi: Ulug'bekning astronomiya sohasidagi yutuqlari, xususan, uning "Ziji jadidi Ko'ragoniy" asari va unda yulduzlar jadvali bilan birga yer yuzidagi shaharlarning geografik koordinatalari keltirilgan. Ulug'bekning geografiya faniga qo'shgan hissasi ko'rsatilgan.