Poetik asarlar tarjimasiga doir
Ushbu kitob Muhammad Solihning 'Shayboniynoma' asarini chuqur tahlil qiladi. Unda asarning tarixiy ahamiyati, badiiy xususiyatlari, tili, va Hermann Vamberi tomonidan qilingan tarjimasi ko'rib chiqiladi. Asar, o'zbek-nemis adabiy aloqalarining ilk manbalaridan biri sifatida baholanadi.Kitob muallifi asarning kompozitsion tuzilishi, obrazlar tizimi va muallifning tarixiy voqealarga munosabatini tahlil qilib, Shayboniyxonning shaxsiyatini yoritishdagi yondashuvlarni ko'rsatib beradi.Shuningdek, Hermann Vamberining tarjimasi batafsil o'rganilib, uning afzalliklari va kamchiliklari ochib berilgan.
Asosiy mavzular
- Shayboniynoma'ning tarixiy ahamiyati: Asar XVI asr boshlaridagi Turkistonning siyosiy va ijtimoiy hayotini aks ettiradi. Unda Shayboniyxonning Temuriylarga qarshi kurashi, Movarounnahrni zabt etishi va yangi sulolaning hukmronligi tasvirlangan. Asar o'sha davr voqealari haqida muhim manba hisoblanadi va tarixiy jarayonlarni o'rganishga yordam beradi.
- Shayboniynoma'ning badiiy xususiyatlari: Asar o'zbek dostonchiligida tarixiy janrning ilk namunalaridan biri hisoblanadi. Unda realistik tasvirlar, jonli til va o'ziga xos obrazlar tizimi mavjud. Asar voqealarni epik uslubda bayon etadi, qahramonlarning xarakterini ochib beradi va o'quvchini o'sha davr muhitiga olib kiradi.
- Shayboniynoma'ning tili: Asar o'zbek adabiy tilining XVI asr boshlaridagi holatini aks ettiradi. Unda eski o'zbek tiliga xos so'zlar, iboralar va grammatik shakllar qo'llanilgan. Asar tilining soddaligi, ravonligi va obrazliligini ta'kidlash lozim.
- Hermann Vamberining tarjimasi: Hermann Vamberi 'Shayboniynoma'ni nemis tiliga taglama uslubida tarjima qilgan. Tarjimon asarning mazmunini aniq va to'g'ri yetkazishga harakat qilgan, lekin badiiy obrazlarga yetarli e'tibor bermagan. Shunga qaramay, Vamberi tarjimasi o'z davrida o'zbek adabiyotini Yevropada tanitishga xizmat qilgan.