Эхмни биотехнологияга татбиқи
Ushbu kitob "EXMNI BIOTEXNOLOGIYAGA TATBIQI" fanini o'qitishda qo'llaniladigan uslubiy qo'llanmadir. Unda kimyoviy va biotexnologik jarayonlarni EXM (elektron hisoblash mashinasi)da hisoblash usullari ko'rsatilgan. Qo'llanma talabalarga ba'zi hisoblash usullarini, jarayonning matematik modelini qurishni va ularni Pascal algoritmik tilida EXMda hisoblashni o'rgatadi. Kitobda masalalarni yechish bosqichlari, funksiyalar qiymatlarini hisoblash, tenglamalarni yechish, aniq integrallarni hisoblash, tajriba natijalarini matematik ishlash va differentsial tenglamalar kabi mavzular qamrab olingan. Har bir bo'limda tipik masalalarni yechish blok-sxemasi, izohlari va Basic tilida hisoblash dasturlari keltirilgan. Bo'lim oxirida kimyo va biologiya mutaxassisliklari uchun xarakterli bo'lgan va ko'p tarqalgan masalalardan variantlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Masalani EXMda yechish bosqichlari: Masalani so'zlar orqali tasvirlash, matematik modellashtirish, sonli hisoblash usulini tanlash, algoritmlashtirish (blok-sxema tuzish), dasturlash va EXMda programmani o'tkazish bosqichlari.
- Funksiyalar qiymatlarini hisoblashga doir masalalar: Kimyo-biologiya masalalarida uchraydigan funksiyalarni hisoblash algoritmlarini tuzish, masalan, uglevodorod tarkibidagi moddalarning molekulyar massasini va elementar tarkibini hisoblash.
- Tenglamalarni taqribiy yechish: Bir noma'lumli tenglamalarni taqribiy yechish usullari, oraliqni teng ikkiga bo'lish usuli, iteratsiya usuli, kubik tenglamalarni yechish masalalari.
- Aniq integrallarni taqribiy hisoblash: Trapeziyalar formulasi, Simpsom usuli, urug'lantirish usishi tezligini hisoblash, elektro magnit nurini hisoblash.
- Tajriba natijalarini matematik tahlil qilish: Tasodifiy miqdorlarning matematik kutilmasi, o'rta arifmetik, o'rta kvadratik xato, nisbiy xato, ishonch oraliqlarini hisoblash, o'rtacha qiymatlarning farqini baholash.
- Differentsial tenglamalar: Differentsial tenglamalar yordamida jarayonlarni modellashtirish, Eyuler usuli, mikroorganizmlar ustunining ko'payishi, epidemiyologiya masalalari, kinetik sistemalar.