Ipaк ishlab chiqarish va qayta ishlash texnologiyasi mutaxassisligi uchun Eshilgan ipaк ipi ishlab chiqarish jarayonining asoslari
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Taʼlim Vazirligi tomonidan Qarshi Davlat Universiteti uchun nashr etilgan. Unda Xudoynazarov Ikrom tomonidan yozilgan sotsiolingvistika faniga oid uslubiy qoʻllanma keltirilgan. Qoʻllanma oʻzbek tilshunosligi kafedrasi tomonidan tasdiqlangan boʻlib, sotsiolingvistika fanining predmeti, maqsad va vazifalari, tarixi, asosiy tushunchalari va Oʻzbekistondagi oʻrni kabi masalalarni qamrab oladi. Kitob oliy oʻquv yurtlari talabalari uchun moʻljallangan.
Asosiy mavzular
- Sotsiolingvistikaning predmeti, maqsad va vazifalari: Fanning mohiyati, metodologik yoʻnalishi, mazmun-mundarijasi, maqsad va vazifalari, sotsiolingvistika fanining boshqa ijtimoiy fanlar bilan aloqasi.
- Sotsiolingvistika tarixi: Fanning shakllanish davri, asosiy yoʻnalishlari, rivojlanish bosqichlari, oʻzbek tilshunosligida sotsiolingvistik tadqiqotlar.
- Sinhron va diaxron sotsiolingvistika: Sinhron va diaxron yondashuvlarning mohiyati, farqi, sotsiolingvistik tahlilning metodologik asoslari.
- Badiiy asar tilining ijtimoiy mohiyati: Badiiy til va umumxalq tili, badiiy nutqning oʻziga xosliklari, til vositalaridan foydalanish mahorati.
- Adabiy til va jonli soʻzlashuv tili: Adabiy tilning taʼrifi, xususiyatlari, jonli soʻzlashuv tilining oʻrni va ahamiyati.
- Xalq ogʻzaki tili: Xalq ogʻzaki ijodining tili, uning ijtimoiy mohiyati va adabiy tilga taʼsiri.
- Koine: Koine tushunchasi, uning shakllanishi, hududiy va ijtimoiy koine.
- Dialektal qatlam va uning social mohiyati: Ijtimoiy dialektlar, jargonlar, kasb-hunar soʻzlarining tabaqalanishi.
- Diglossiya. Tilning holati va vaziyati: Diglossiya tushunchasi, tilning holati va vaziyati, ularning turlari va xususiyatlari.
- Ikki tillilik va uning social asoslari: Ikki tillilikning mohiyati, ijtimoiy asoslari, Oʻzbekistonda ikki tillilik.
- Tilning funktsional tipologiyasi: Funktsionallik tushunchasi, tilning funktsional uslublari, ularning tasnifi.
- Diaxron sotsiolingvistika va uning muammolari: Diaxroniyaning mohiyati, tilshunoslikdagi oʻrni, tekshirish obyekti.
- Tarixiy-ijtimoiy tilning bosqichlari: Tarixiy-ijtimoiy tilning rivojlanish bosqichlari, har bir bosqichning oʻziga xos xususiyatlari.
- Ijtimoiy lingvistika fanining tekshirish usullari: Sotsiolingvistik tadqiqot usullari, ularning oʻziga xosligi va qoʻllanilishi.
- Oʻzbek adabiy tili tarixini sotsiolingvistik asosda oʻrganish: Oʻzbek adabiy tilining tarixiy taraqqiyoti, davrlashtirish, sotsiolingvistik xususiyatlari.
- Mustaqillik yillarida ijtimoiy lingvistika: Mustaqillik davrida oʻzbek tilining rivojlanishi, ijtimoiy lingvistika sohasidagi tadqiqotlar.
- Oʻzbek muloqot xulqining ijtimoiy-lisoniy xususiyatlari: Muloqot xulqi tushunchasi, oʻzbek muloqot xulqining oʻziga xos xususiyatlari.