Бронза даврида ўтроқ деҳқончилик маданияти аҳолисининг дафн маросимлари ва диний эътиқоди ҳақида айрим мулоҳазалар (сополлитепа ёдгорлиги мисолида)
Ushbu maqola bronza davrida O'rta Osiyo hududida yashagan o'troq dehqonchilik madaniyati aholisining dafn marosimlari va diniy e'tiqodlariga bag'ishlangan. Unda Sopollitepa yodgorligi misolida o'rganilgan dafn odatlari, marhumlarni ko'mish usullari, qabrga qo'yilgan buyumlar, diniy e'tiqodlar va marosimlar tahlil qilingan. Muallif, shuningdek, zardushtiylik dinining dafn marosimlariga ta'sirini ham o'rganadi.
Asosiy mavzular
- Dafn marosimlari: Sopolli madaniyatida dafn marosimlari o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan. Marhumlar yakka yoki juft holda ko'milgan, ba'zan ularning qabrlariga hayvonlar ham qo'shib ko'milgan. Dafn usullari orasida lahadlar, yorma qabrlar va humlarda dafn etish uchraydi. Qabrlarga marhumning jamoadagi mavqeiga qarab turli buyumlar, idishlar va oziq-ovqatlar qo'yilgan.
- Diniy e'tiqodlar: Sopolli madaniyatida olovga sig'inish muhim rol o'ynagan. Ba'zi qabrlarda olov bilan bog'liq marosimlar izlari topilgan. Zardushtiylik dinining elementlari ham dafn marosimlarida o'z aksini topgan. Keyingi bosqichlarda zardushtiylikning ta'siri yanada kuchaygan, ibodatxonalar paydo bo'lgan va olovga sig'inish marosimlari keng tarqalgan.
- Sopolli madaniyatining bosqichlari: Sopolli madaniyati 5 ta bosqichda rivojlangan. Har bir bosqichda dafn marosimlari va diniy e'tiqodlarda o'zgarishlar kuzatilgan. Keyingi bosqichlarda dafn marosimlarida o'zgarishlar bo'lganligi yaqqol ko'zga tashlanadi. Ko'zali bosqichi qabrlarida yagona diniy-mafkuraviy markaz-ibodatxonaning ta'siri yaqqol ko'zga tashlanadi.