«Ёғлар ва мойли хом ашёлар кимёси» фанидан лаборатория машғулотлари учун ў қ у в у с л у б и й қ ў л л а н м а
Ushbu kitob o'simlik moylari kimyosi va texnologiyasiga bag'ishlangan bo'lib, talabalarga o'simlik moylarini ishlab chiqarish va qayta ishlash texnologiyasini o'rgatishga qaratilgan. Kitobda moyli urug'lar, yog'lar va moylarning fizik-kimyoviy xususiyatlari, ularning tarkibi va sifatini baholash usullari, shuningdek, yog'larni qayta ishlash jarayonlari batafsil yoritilgan. Laboratoriya ishlari, tegishli hisob-kitoblar, formulalar va o'lchash usullari bilan birga berilgan.
Asosiy mavzular
- Moyli urug'larni mikroskopik tekshirish: Moyli o'simliklar to'qimalarining tuzilishi, hujayralar tarkibi va ularning o'zaro bog'liqligi mikroskop yordamida o'rganiladi. Hujayra devorlari, eleoplazma, aleyron zarralari va boshqa tuzilmalar tasvirlanadi.
- Urug'larning tabiiy va absolyut og'irligini aniqlash: Urug'larning fizik-mexanik xususiyatlari, geometrik shakli va o'lchamlari, nisbiy zichligi kabi ko'rsatkichlar aniqlanadi. Tabiiy va absolyut og'irlikni o'lchash usullari ko'rsatilgan.
- Urug'larning namligini aniqlash: Urug'lardagi namlik miqdorini aniqlashning ahamiyati, namlikning turlari va uni aniqlash usullari (bevosita va bilvosita) tushuntiriladi. Quritish usuli batafsil bayon etilgan.
- Moylarning solishtirma og'irligini aniqlash: Moylarning zichligi va solishtirma og'irligi, ularga ta'sir etuvchi omillar, hamda piknometr va areometr yordamida aniqlash usullari bayon etilgan.
- Moylarning nur sindirish ko'rsatkichini aniqlash: Nur sindirish ko'rsatkichining nazariy asoslari, muhitlar chegarasida nur sinishi hodisasi va refraktometr yordamida o'lchash usullari keltirilgan.
- Moylarning kislota sonini aniqlash: Yog'lar va moylarning kislota soni, uning ahamiyati, aniqlash usullari (indikatorli va tuzli usullar) tushuntiriladi. Hisoblash formulalari berilgan.
- Moylarning sovunlanish sonini aniqlash: Sovunlanish soni, uning ahamiyati, tajriba o'tkazish tartibi, ishqorning spirtli eritmasi bilan sovunlash va titrlash usullari batafsil yoritilgan.
- Yog'larni erish va qotish haroratini aniqlash: Qattiq moylarning erish va qotish harorati, bu ko'rsatkichlarga ta'sir etuvchi omillar (yog' kislotalarining tarkibi, polimorfizm), aniqlash usullari (kapillyar usul, Жуков asbobida) ko'rsatilgan.
- Moylarning yod sonini aniqlash: Yog'larning yod soni, uning ahamiyati, to'yinmagan yog' kislotalarining galogenlar bilan birikish reaksiyasi, G'yubl, Gans va Kaufman usullari yoritilgan.