Umumiy fizika kursidan Laboratoriya ishlari bo’yicha qo’llanma. (Elеktr va magnеtizm,optika va atom )

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan Jizzax Politexnika Instituti talabalari uchun mo'ljallangan "Elektroenergetika va fizika" kafedrasining laboratoriya ishi bo'yicha qo'llanmasidir. Qo'llanma umumiy fizika kursining "Elektr va magnetizm, optika va atom" bo'limlariga oid laboratoriya ishlarini o'z ichiga oladi. Unda talabalarga laboratoriya ishlarini bajarish uchun zarur bo'lgan nazariy ma'lumotlar, ish tartibi, sinov savollari va adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.

Asosiy mavzular

• Bir fazali transformatorni tekshirish: Ushbu laboratoriya ishi bir fazali transformator bilan tanishish, uning transformatsiyalash va foydali ish koeffitsientini aniqlash, kuchlanish pasayishini o'rganishga bag'ishlangan. Transformatorning ishlash prinsipi, nazariy asoslari va eksperimental tekshirish usullari keltirilgan.
• Er magnit maydon kuchlanganligining gorizontal tashkil etuvchisini aniqlash: Ushbu laboratoriya ishi Er magnit maydonining gorizontal tashkil etuvchisini tangens-galvanometr yordamida aniqlashga qaratilgan. Er magnit maydoni, uning elementlari va gorizontal tashkil etuvchisini aniqlash usullari haqida ma'lumot berilgan.
• Induktiv g'altakning qarshiligini aniqlash. Solenoidni o'rganish: Ushbu laboratoriya ishi induktiv qarshilikni o'lchash, g'altak induktivligini aniqlash va solenoidni o'rganishga bag'ishlangan. O'zgaruvchan tok zanjirlarida induktivlikning roli, induktiv qarshilik va solenoidning magnit maydoni haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Linzaning fokus masofasini aniqlash: Ushbu laboratoriya ishi yig'uvchi linzaning fokus masofasini linza bilan buyum va linza bilan tasvir orasidagi masofalarga qarab aniqlashga qaratilgan. Yupqa linza formulasi, linzaning optik kuchi va tasvir yasash usullari haqida ma'lumot berilgan.
• Mikroskop yordamida shisha plastinaning sindirish ko'rsatkichini aniqlash: Ushbu laboratoriya ishi mikroskop yordamida shisha plastinaning sindirish ko'rsatkichini aniqlashga bag'ishlangan. Absolyut va nisbiy sindirish ko'rsatkichlari, mikroskopning tuzilishi va ishlash prinsipi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Qutblangan yorug'lik olish va Malyus qonunini o'rganish: Ushbu laboratoriya ishi qutblangan nurlarni olish va ularni o'rganishga qaratilgan. Qutblanish, qutblanish darajasi va Malyus qonuni haqida ma'lumot berilgan.
• Fotometriya qonunlarini o'rganish: Ushbu laboratoriya ishi yorug'lik kuchini o'lchash va yoritilganlikning qonunlarini o'rganishga bag'ishlangan. Yorug'lik oqimi, yorug'lik kuchi, yoritilganlik va ravshanlik kabi fotometrik kattaliklar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Fotoelement tokining yoritilganlikka bog'liqligini tekshirish: Ushbu laboratoriya ishi fotoelement tokining yoritilganlikka bog'liqligini o'rganishga qaratilgan. Fotoelektrik effekt, fotoelementning tuzilishi va ishlash prinsipi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Difraksion panjara yordamida yorug'likning to'lqin uzunligini aniqlash: Ushbu laboratoriya ishi difraksion panjara yordamida yorug'likning to'lqin uzunligini aniqlashga bag'ishlangan. Difraksiya hodisasi, difraksion panjara va difraksion maksimumlar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Yarim o'tkazgichli lazerning ishlash tamoyilini o'rganish: Ushbu laboratoriya ishi yarim o'tkazgichli lazerning ishlash mexanizmini o'rganishga bag'ishlangan. Yarim o'tkazgichlar, p-n o'tish, inversiya va lazer nurlanishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Radioaktiv nurlanish qonunini o'rganish: Ushbu laboratoriya ishi radioaktiv nurlanish qonunlarini o'rganishga bag'ishlangan. Radioaktivlik, alfa, beta va gamma nurlanish, yarim yemirilish davri va nurlanishdan saqlanish usullari haqida ma'lumotlar keltirilgan.