Musiqa savodi, metodikasi va ritmika
Ushbu kitob maktabgacha ta'lim muassasalari va oilalarda musiqa savodini tarbiyalashning ahamiyatini, musiqa nazariyasini, dirijyorlik qoidalarini, xor va vokal malakalarini rivojlantirish metodikasini yoritadi. Shuningdek, kitobda bolalar bog'chalarida musiqa mashg'ulotlarini tashkil etish va jihozlash, turli xalq qo'shiqlari va o'yinlari, bayram ertaliklari сценарийlari haqida ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Musiqa savodini tarbiyalashning ahamiyati va vazifalari: Maktabgacha ta'lim muassasalarida va oilalarda bolalarning musiqa savodi, metodikasi va ritmikaning asosiy masalalari, bolalarning musiqaviy ko'nikma va malakalarini shakllantirishga qaratilgan faoliyat turli usul va uslublar orqali yoritilgan.
- Musiqiy tovushlar va ularning xususiyatlari: Musiqiy tovushlar, tovushqator registr va ularning vazifalari haqida ma'lumot berilgan. Musiqali va shovqinli tovushlar, tovushning balandligi, qattiqligi, davomiyligi va tembri tushuntirilgan.
- Musiqiy tovushlarning yozilishi. Kalitlar: Musiqa tovushlarini yozish usullari, nota savodi, nota chiziqlari, takt chizig'i, sol kaliti haqida ma'lumotlar berilgan.
- Musiqaning ifoda vositalari: Musiqada dinamik iboralar (fortessimmo, forte, metssoforte, pianissimo, piano, metssopiano) va oʻzgaruvchi balandliklar (kreshchendo, diminuendo, morendo) qoʻllanilishi tushuntirilgan.
- Intervallar va intervallarning aylanmasi: Intervallar (son miqdorli, sifat intervallar), interval asosi, cho'qqisi, oddiy intervallar, interval aylanishi haqida ma'lumotlar berilgan.
- Intervallarning bosqichlari va ularning turlari: Musiqada 8 ta asosiy interval borligi (prima, sekunda, tersiya, kvarta, kvinta, seksta, septima va oktava), ularning ton o'lchovlari va birinchi oktavaning lya,re, fa, mi tovushlaridan intervallar tuzish tartibi tushuntirilgan.
- Notaga qarab, nota bilan kuylash: Qo'shiqning o'quvchidagi musiqa qobiliyatini rivojlantirishdagi roli, qo'shiqni o'rgatish metodikasi, she'r va kuyni yod oldirish usullari bayon etilgan.
- Lad va tonliklar: Lad (parda) bog'lanishlari, parda turlari (major va minor), tonlik (ohangdoshliklar) va intervallar haqidagi tushunchalar bilan tanishtiriladi. Aniq sof talaffuzga erishish, ladni bilish tuyg'usini o'stirish, alteratsiya belgilari (o'zgartma) bilan tanishtiriladi.
- Dirijyorlik qoidalari: Dirijorlik tushunchasi, ikki chorak (2/4) va uch chorak (3/4) oʻlchovida dirijyorlik qilish qoidalari keltirilgan.
- Major, minor va uchtovushliklar hamda ularning yozilishi: Tonika va alteratsiya tushunchalari, asosiy ladlar major va minor bilan bevosita tanishish, major va minorning barcha bosqichlaridan uchtovushlik tuzish, uchtovushlikning qaysi holatda bo'lishi haqida ma'lumotlar berilgan.
- Akkordlar haqida tushuncha: Akkord turlari (asosiy ko'rinishi, septakkord, dominant septakkord) haqida ma'lumot berilgan.
- Qo'shiqni yod olish: Qo'shiq ijro etish va uni oʻrgatish jarayonidagi muhim paytlar, bolalarni jim o'tirib, diqqat bilan qoʻshiq tinglashga odatlantirish, turli bandlarni ijro etish usullari bayon qilingan.
- Bolalar bog'chasida bolalarni musiqa oʻrgatish bosqichlari: Musiqa asari bilan dastlabki tanishtirish, ritmik harakatlarini ijro eta olish ko'nikmalarini boʻlishni shakllantirish, ko'nikmalar hosil qilish va mustahkamlash bosqichlari tushuntirilgan.
- Turli guruhlarda musiqa tinglashning nazariy uslubiyati: Musiqani tinglay bilish va undan estetik zavqlana olish, bolalarni xalq klassik va zamonaviy musiqa namunalari bilan tanishtirish, musiqani idrok qilish qobilyatlarini rivojlantirish uslublari bayon etilgan.
- Musiqa asboblarida ijro etish va uning vazifalari: Musiqa madaniyati darslarida cholgʻu asboblari jonli tovushli o'yinchoqlar sifatida, chapak va bolalar cholg'u asboblarida ritmik jo'r bo'lish, musiqaning xarakteri va obrazlarni chuqurroq his etishda, ularga xos emotsional tuyg'ular hosil etish haqida ma'lumotlar berilgan.
- Bolalar bog'chasida musiqiy ritmik harakatlarga oʻrgatish metodikasi: Ritmik harakatlarning bolalar aqliy, nafosat va jismoniy rivojidagi o'rni, ularni o'rgatish metodikasi bayon etilgan.