Биоаноорганик ва биоорганик кимё фанидан амалий машғулотлар учун методик қўлланма
Ushbu kitobda bioorganik kimyo fanining asosiy tushunchalari, qonuniyatlari va tibbiyotdagi ahamiyati haqida ma'lumotlar berilgan. Kitobda organik birikmalarning sinflanishi, nomlanishi, fazoviy tuzilishi, reaksion qobiliyatlari, kislota-asosli xossalari, uglevodlar, lipidlar, aminokislotalar, oqsillar, nuklein kislotalar kabi mavzular batafsil yoritilgan. Har bir mavzu tibbiyotda qo'llanilishi nuqtai nazaridan ham ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Organik birikmalarning sinflanishi va nomlanishi: Organik birikmalarning asosiy sinflari (alkanlar, alkenlar, alkinlar, arenalar, spirtlar, aldegidlar, ketonlar, karboksil kislotalar, aminlar va h.k.) va ularning IUPAC nomenklaturasi bo'yicha nomlanishi ko'rsatilgan. Fazoviy tuzilish, konfiguratsiya, konformatsiya tushunchalari berilgan.
- Reaksion qobiliyat: Organik birikmalarning reaksiyaga kirishish qobiliyati, reaksiyalarning mexanizmlari (SN1, SN2, E1, E2), elektrofil va nukleofil birikish reaksiyalari, radikal zanjirli reaksiyalar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Kislota-asosli xossalar: Organik birikmalarning kislota-asosli xossalari, Brønsted-Lowry kislotalari va asoslari, Lewis kislotalari va asoslari, kislotalik va asoslilikka ta'sir etuvchi omillar tushuntirilgan.
- Uglevodlar: Monosaxaridlar, disaxaridlar va polisaxaridlar, ularning tuzilishi, xossalari va biologik ahamiyati haqida ma'lumotlar berilgan. Glikoliz, glikogen sintezi va parchalanishi kabi metabolik jarayonlar yoritilgan.
- Lipidlar: Lipidlarning asosiy sinflari (yog'lar, fosfolipidlar, steroidlar), ularning tuzilishi, xossalari va biologik ahamiyati haqida ma'lumotlar keltirilgan. Membran tuzilishi va vazifalari, yog' kislotalarining metabolizmi ko'rib chiqilgan.
- Aminokislotalar va oqsillar: Aminokislotalarning tuzilishi, xossalari va sinflanishi, peptid bog'lanishi va oqsillarning tuzilishi (birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi, to'rtlamchi) haqida ma'lumotlar berilgan. Fermentlar va ularning katalitik mexanizmlari tushuntirilgan.
- Nuklein kislotalar: DNK va RNKning tuzilishi, xossalari va biologik ahamiyati haqida ma'lumotlar berilgan. DNK replikatsiyasi, transkripsiya va translyatsiya kabi molekulyar biologiya jarayonlari yoritilgan.