Мeҳробдан чаён
Ushbu kitobda Turkistonning feodal tuzumida yashagan xalq hayoti, urf-odatlari va o'zaro munosabatlari, shuningdek, o'sha davrdagi siyosiy vaziyat tasvirlangan. Asarda Худоёрхонning hokimiyatga kelishi, uning zulmi, омма халқининг оғир аҳволи, уламоларнинг ички-ташқи аҳволи, ахлоқи, мадраса ва оила ҳаёти, шунингдек, шу даврдаги хотин-қизларнинг jamiyatdagi o'rni kabi mavzular yoritilgan. Asar sevgi, sadoqat, xiyonat va kurash kabi tuyg'ularni ifodalaydi.
Asosiy mavzular
- Turkiston feodallarining hayoti: Asarda Turkiston feodallarining hayoti, o'zaro munosabatlari, zulmi va xalqqa nisbatan adolatsizligi tasvirlangan. Xususan, Худоёрхоннинг шахсий хоҳишлари йўлида халқни қурбон қилиши ва мамлакат хотин-қизларини ўз истагига кўра тасарруф этиши каби masalalar ko'tarilgan.
- Ulamolarning roli: Романда уламоларнинг жамиятдаги ўрни, уларнинг ички ва ташқи аҳволи, ахлоқи, мадраса ва оила ҳаёти каби masalalar ko'tarilgan. Ulamolarning Худоёрхоннинг zulmini qo'llab-quvvatlashdağı roli tanqid qilinadi.
- Xalqning kurashi: Asarda оддий халқнинг ўз ҳақ-ҳуқуқлари учун кураши, хонлик тузумига қарши чиқиши, шунингдек, зулм ва адолатсизликка қарши исёни tasvirlangan.
- Muhabbat va sadoqat: Asarda Анвар ва Раъно каби қаҳрамонларнинг sevgi va sadoqati, ularning o'zaro munosabatlari va tuyg'ulari aks etgan. Shu bilan birga, хотин-қизларнинг жамиятдаги ўрни ва ҳуқуқлари каби masalalar ko'tarilgan.