Навоий ҳикоятларида адолат масаласи
Ushbu maqola Alisher Navoiyning hikoyalarida adolat masalasini o'rganadi. Unda Navoiyning adolatli hukmdor idealini qanday tasvirlagani, zolimlikka qarshi kurashi va xalq manfaatlarini himoya qilgani tahlil qilinadi. Shuningdek, hikoyalardagi ijobiy va salbiy obrazlar, ularning xususiyatlari hamda Navoiyning adabiy uslubi, jumladan tashbihlar, iboralar va xalq og'zaki ijodidan foydalanishi ko'rib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Adolat: Navoiy adolatni jamiyatning asosi deb biladi va adolatli hukmdor mamlakatni obod qilib, xalqni baxtiyor qiladi. Adolatli hukmdorlar obrazini yaratish orqali Navoiy o'z davridagi zolim hukmdorlarga tanbeh beradi.
- Zulmga qarshi kurash: Navoiy zolimlikka qarshi kurashni doimiy ravishda targ'ib qiladi. Uning hikoyalarida zolimlar fosh etilib, ularning qilmishlari qoralanadi. Navoiy xalqni zolimlarga qarshi kurashishga chaqiradi.
- Xalq manfaati: Navoiy xalq manfaatini hamma narsadan ustun qo'yadi. Uning hikoyalarida xalqning turmushini yaxshilash, ularning dardiga malham bo'lish masalalari ko'tariladi. Navoiy xalqparvar hukmdorlar obrazini yaratish orqali o'z davridagi hukmdorlarga ibrat ko'rsatadi.
- Ijobiy obrazlar: Navoiyning hikoyalarida adolatli hukmdorlar, saxiy boylar, oqila ayollar kabi ijobiy obrazlar yaratiladi. Bu obrazlar orqali Navoiy jamiyatda ko'rishni istagan ideal insonlarni tasvirlaydi. Misol uchun, Iskandar (Sadqi Iskandariy dostoni) va Mas'ud (Sab'ai Sayyor dostoni) obrazlari.
- Salbiy obrazlar: Navoiyning hikoyalarida zolim hukmdorlar, munofiq amaldorlar, baxil boylar kabi salbiy obrazlar yaratiladi. Bu obrazlar orqali Navoiy jamiyatdagi illatlarni fosh etadi. Misol uchun, Jaypur va Mallu (Sab'ai Sayyor dostoni) obrazlari.
- Sevgi va sadoqat: Navoiyning hikoyalarida sevgi va sadoqat masalalari ham muhim o'rin tutadi. Uning hikoyalarida sevgi va sadoqat insonni har qanday qiyinchilikdan qutqarishi mumkinligi ko'rsatiladi. Misol uchun, Malluning qizi (Sab'ai Sayyor dostoni) obrazi.