Демография

Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Navoiy pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti tomonidan chop etilgan boʻlib, geografiya mutaxassisligi uchun moʻljallangan "Demografiya" fanidan maʼruzalar matnini oʻz ichiga oladi. Kitob aholi geografiyasi, demografiya, etnik tarkib, migratsiya va aholi punktlari kabi demografik masalalarni qamrab oladi.

Asosiy mavzular

  • Aholi geografiyasi kursi predmeti, maqsadi va vazifalari: Aholi geografiyasi fanining predmeti, maqsadi, vazifalari, boshqa fanlar bilan aloqasi, o'rganish ob'ektlari va ahamiyati bayon etiladi. Aholining hududiy jihatdan o'rganishning zarurligi va metodlari ko'rsatilgan.
  • Mamlakatimizda aholi geografiyasining tarkib topishi va rivojlanishi: O'zbekistonda aholi geografiyasi fanining shakllanish tarixi, rivojlanish bosqichlari, fanning asoschilari va ularning ilmiy ishlari tahlil qilinadi. Antropogeografiya va demografiya fanlarining rivojlanishiga hissa qo'shgan olimlar va tadqiqotchilar faoliyati yoritilgan.
  • Aholining soni va uning takror barpo qilinishi masalalari: Aholi sonini hisoblash metodlari, aholi ro'yxatlari, tug'ilish va o'lim ko'rsatkichlariga ta'sir etuvchi omillar, demografik siyosat va demografik o'zgarishlar haqida ma'lumot beriladi. O'zbekistonda demografik vaziyat va hukumat tomonidan olib borilayotgan demografik siyosatning mohiyati ochib berilgan.
  • Aholi o'rtasida o'lim ko'rsatkichlari va unga ta'sir qiluvchi asosiy omillar: O'lim ko'rsatkichlariga ta'sir etuvchi omillar, o'rtacha umr ko'rish davomiyligi, o'limning geografik farqlari, kasalliklar va epidemiyalar sabablari tahlil qilinadi.
  • Urushlar va aholi o'sishi: Urushlarning demografik oqibatlari, aholi soniga ta'siri, jinsiy va yosh tarkibidagi o'zgarishlar, migratsiya va aholi o'sish sur'atlariga ta'siri ko'rib chiqiladi.
  • Aholining etnik va ijtimoiy tarkibi: Dunyodagi irqlar, etnik guruhlar, millatlar, ularning kelib chiqishi, tarqalishi va o'zaro munosabatlari, etnik jarayonlar va etnogeografiya masalalari yoritiladi.
  • Kishilarning etnik umumiyliklari, urug', qabila, elat va millat haqida tushunchalar: Etnik birliklarning shakllanishi, rivojlanishi, urug', qabila, elat va millatlarning o'ziga xos xususiyatlari va farqlari tahlil qilinadi.
  • Xalqlar klassifikasiyasi: Dunyodagi xalqlarni klassifikasiya qilish, linguistik klassifikasiya, hududiy klassifikasiya va xalqlarning soniga qarab klassifikasiya masalalari ko'rib chiqiladi.
  • Dunyo aholisining diniy tarkibi: Dunyodagi dinlarning kelib chiqishi, mohiyati, tarqalishi, asosiy yo'nalishlari va e'tiqodlari, geografik xususiyatlari tahlil qilinadi. Diniy qarashlar va ularning jamiyatga ta'siri ko'rsatilgan.
  • Mehnat resurslari va ularning sostavi: Mehnat resurslarining ta'rifi, tarkibi, o'sish sur'atlari, iqtisodiy faol aholi, mehnatga yaroqli aholi, bandlik darajasi, mehnat resurslaridan foydalanish muammolari tahlil qilinadi.