Tilshunoslikka kirish
Ushbu kitob tilshunoslikka kirish va uning asosiy yo'nalishlarini qamrab oladi. Unda tilning mohiyati, jamiyatdagi o'rni, grammatik qurilish, fonetika, leksikologiya kabi sohalar yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Tilshunoslikka kirish: Tilshunoslik fanining mohiyati, vazifalari, asosiy yo'nalishlari va o'rganish obyekti haqida ma'lumot beriladi. Tilning jamiyatdagi roli va ahamiyati ochib beriladi.
- Til va tafakkur: Til va tafakkur o'rtasidagi bog'liqlik, mantiqiy kategoriyalar va ularning til qurilishidagi aks etishi masalalari ko'riladi.
- Til va nutq: Til va nutqning farqlanishi, lison va nutq o'rtasidagi munosabatlar, lisoniy va nutqiy birliklarning o'zaro aloqasi tahlil qilinadi.
- Til birliklarining o'zaro munosabati: Paradigmatik, sintagmatik va ierarxik munosabatlar, lisoniy ziddiyat va uning turlari o'rganiladi.
- Tilning uslubiy ko'rinishlari: Nutqning vazifaviy uslublari, ilmiy, rasmiy, publitsistik, so'zlashuv va badiiy uslublarning xususiyatlari va qo'llanish doiralari yoritiladi. Til imkoniyatlarining uslubiy ifodalarda namoyon bo'lishi ko'rsatiladi.
- Tilshunoslik sohalari: Fonetika, leksikologiya, grammatika (morfologiya va sintaksis) kabi tilshunoslikning asosiy sohalari haqida ma'lumot beriladi. Ularning o'rganish obyekti, metodlari va vazifalari aniqlanadi.
- Tilning tarixiy taraqqiyoti: Tilning o'zgaruvchanligi, taraqqiyoti, unga ta'sir etuvchi omillar, differensiya va integratsiya hodisalari, tillarning o'zaro ta'siri masalalari ko'riladi.
- Dunyo tillari: Dunyo tillarining tasnifi, genealogik va tipologik klassifikatsiya asoslari, tillar oilalari haqida ma'lumot beriladi.
- Leksikologiya: Leksikologiyaning o'rganish obyekti, lug'aviy sath, leksema va so'z munosabati, leksik-semantik munosabatlar masalalari yoritiladi.
- Frazeologiya: Frazeologiya sohasining mohiyati, iboralar, ularning turlari va o'ziga xos xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
- Morfologiya va sintaksis: Morfologiya va sintaksisning o'zaro bog'liqligi, morfologik birliklar sintaksisda qanday ifodalanishi, so'z birikmalari va gap qurilishi masalalari o'rganiladi.
- Yozuv: Yozuvning paydo bo'lishi, rivojlanish bosqichlari, alifbolarning shakllanish tarixi, orfoepiya va orfografiya masalalari yoritiladi.