Ona tili

Ushbu kitobda o'zbek tili sintaksisi chuqur o'rganiladi. So'z birikmasi, gap, gap bo'laklari, ularning turlari va tuzilishi, to'g'ri va to'liqsiz gaplar, shuningdek, sintaktik aloqa usullari batafsil tahlil qilingan. Kitob o'zbek tilini o'rganuvchilar uchun nazariy va amaliy bilim beradi.

Asosiy mavzular

Sintaksis. So'z birikmasi: Sintaksisning umumiy ma'lumotlari, so'z birikmasi, uning turlari, gapdan farqi va birikish usullari ko'rib chiqiladi. So'z birikmasining tasnif qilish yo'llari keltirilgan.
Gap. Gapning ifoda maqsadiga ko'ra turlari: Gap haqida umumiy ma'lumot, ifoda maqsadiga ko'ra darak, so'roq, buyruq gaplar va ularning xususiyatlari tahlil etiladi. Gapning tuzilish jihatdan turlari ham ko'rib chiqiladi.
Gap bo'laklari. Gapning bosh bo'laklari: Gap bo'laklari, ega va kesim haqida ma'lumot beriladi. Ega va kesimning ifodalanishi, turlari, ega bilan kesim orasida tirening ishlatilishi va kesimning ega bilan moslashuvi yoritiladi.
To'ldiruvchi: To'ldiruvchi haqida umumiy ma'lumot, to'ldiruvchining vositasiz va vositali turlari, ularning farqlari va ifodalanish usullari tahlil qilinadi.
Aniqlovchi: Aniqlovchi haqida umumiy ma'lumot, sifatlovchi va qaratuvchi aniqlovchilarning ifodalanishi va turlari, shuningdek izohlovchi va uning xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
Hol: Hol haqida umumiy ma'lumot, holning ma'no jihatdan turlari: ravish holi, payt holi, o'rin holi, miqdor-daraja holi, sabab holi, maqsad holi tahlil qilinadi.
Gapda so'zlar tartibi: Gapda so'zlar tartibi, odatdagi va o'zgargan tartib, so'z tarkibining o'zgarishi ma'noga ta'siri misollar bilan tushuntiriladi.
Gapning uyushiq bo'laklari: Gapning uyushiq bo'laklari, ularning uyushib kelishi, uyushtiruvchi bo'laklarni o'zaro bog'lovchi vositalar, umumlashtiruvchi bo'laklarning qo'llanishi va tinish belgilarining qo'llanilishi ko'rib chiqiladi.
Gapning ajratilgan bo'laklari: Gapning ajratilgan bo'laklari, ularning turlari, ajratilgan aniqlovchilar, izohlovchilar, hollar va ularning xususiyatlari, tinish belgilarining ishlatilishi yoritiladi.
Gap bo'laklari sanalmaydigan so'z va birikmalar: Gap bo'laklari sanalmaydigan so'z va birikmalar: undalma, kirish so'z va kirish birikma, kiritma gap haqida ma'lumot beriladi.
Bir bosh bo'lakli gaplar: Bir bosh bo'lakli gaplar, ularning turlari: egasiz va kesimsiz bir bosh bo'lakli gaplar, nominativ gap va ularning xususiyatlari tahlil qilinadi.
Bo'laklarga ajralmaydigan gaplar. To'liq va to'liqsiz gaplar: Bo'laklarga ajralmaydigan gaplar, ularning ma'no xususiyatiga ko'ra turlari, to'liq va to'liqsiz gaplar haqida ma'lumot beriladi. To'liqsiz gaplarda bosh va ikkinchi darajali bo'laklarning tushirilishi ko'rib chiqiladi.