Ўсимлик мойларини физик-кимёвий тадқиқоти усуллари
Ushbu kitob o'simlik moylarini fizik-kimyoviy jihatdan tadqiq qilish usullarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda moylarni ishlab chiqarish va qayta ishlash jarayonlarini texno-kimyoviy nazorat qilish, ularni optimal boshqarish usullari, hamda ilmiy tadqiqotlarda qo'llaniladigan maxsus tadqiqot usullari bilan tanishtiriladi. Kitob laboratoriya ishlarini bajarish uchun uslubiy qo'llanma bo'lib, talabalarga o'simlik moylarining tarkibiy qismlarini ajratish, tozalash va tahlil qilish, yog' kislotalari metil efirlarini tayyorlash, hamda refraktometrik usullar yordamida yog'larning to'yinmaganlik darajasini aniqlash kabi amaliy ko'nikmalarni egallashga yordam beradi. Qo'llanmada xavfsizlik texnikasi qoidalari va baxtsiz hodisalarda birinchi yordam ko'rsatish bo'yicha ma'lumotlar ham keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Lipidlarni tarkibiy qismlarga ajratish: Molekulyar-adsorbsion xromatografiya usuli yordamida o'simlik moylarining tarkibiy qismlarini (steridlar, triglitseridlar, sterollar, erkin yog' kislotalari, fosfolipidlar, glikolipidlar) fraksiyalarga ajratish usullari ko'rsatilgan.
- Uchglitseridlarni fraksion guruhlarga ajratish: Yupqa qatlamli xromatografiya usuli yordamida uchglitseridlarni polarilik darajasiga ko'ra fraksiyalash, hamda ularning tarkibini oldindan hisoblash va analiz qilish usullari keltirilgan.
- Yog' kislotalari metil efirlarini tayyorlash: Gaz-suyuqlik xromatografiyasi uchun yog' kislotalarining metil efirlarini hosil qilishning turli usullari (xlorid kislota ishtirokida metanol bilan metillash, diazometan bilan metillash) batafsil tushuntirilgan.
- Yog' kislotalari tarkibini aniqlash: Gaz-suyuqlik xromatografiyasi yordamida yog' kislotalari tarkibini aniqlashning nazariy asoslari va amaliy usullari, xromatogrammani hisoblash usullari ko'rsatilgan.
- Refraktometr yordamida yog'larning to'yinmaganlik darajasini aniqlash: Refraktometriya usuli yordamida yog'larning nur sindirish ko'rsatkichini aniqlash va shu orqali ularning to'yinmaganlik darajasini hisoblash usullari tushuntirilgan.
- Xavfsizlik texnikasi: Laboratoriya sharoitida ishlashda xavfsizlik qoidalari, reaktivlar bilan ishlash, yong'in xavfsizligi va baxtsiz hodisalarda birinchi yordam ko'rsatish bo'yicha ko'rsatmalar berilgan.
- Erituvchilarni tozalash va quritish: Labaratoriya ishlarida ishlatiladigan organik erituvchilarni (dietil efiri, metil spirti, atseton, benzol, petroley efiri) tozalash va quritish usullari bayon etilgan.