Ona tili

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi xalq ta'lim tizimida ona tili ta'limi metodikasini o'rganuvchi talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, unda tilshunoslikning fonetika, orfoepiya, orfografiya, leksikologiya, frazeologiya va leksikografiya kabi muhim bo'limlari yoritilgan. Qo'llanma nazariy materiallarni, test savollarini, mashqlarni va boshqa amaliy materiallarni o'z ichiga oladi.

Asosiy mavzular

O'zbek tili – O'zbekiston Respublikasining davlat tili: Ushbu mavzu O'zbek tilining ijtimoiy hodisa ekanligi, O'zbekiston Respublikasining davlat tili maqomi, adabiy til va uning dialektlari, og'zaki va yozma shakllari haqidagi asosiy tushunchalarni o'z ichiga qamrab oladi.
Fonetika haqida umumiy ma'lumot: Mazkur mavzu fonetikaning obyekti, maqsadlari va vazifalari, bo'limlari, nutq a'zolari hamda fonema va uning variantlari haqida ma'lumot beradi.
Tilning unli fonemalari: Mavzuda unli va undosh tovushlar olami, O'zbek adabiy tilining unli fonemalari, ularning tasnifi va imlosi ko'rib chiqiladi.
O'zbek adabiy tilining undosh tovushlari: Bu mavzu undosh tovushlar haqida umumiy ma'lumot, tasnifi va talaffuzi, qo'sh undoshlar va ularning qo'llanishi kabi masalalarni qamrab oladi.
Nutqning asosiy fonetik birliklari: Ushbu mavzu nutqning fonetik bo'linishi, jumla (fraza) va takt, so'z va bo'g'in, urg'u va uning vazifalari kabi tushunchalarni yoritadi.
Nutq jarayonidagi fonetik o'zgarishlar: Mazkur mavzu so'z tarkibidagi fonetik o'zgarishlar, singarmonizm, tovush o'zgarishlari kabi hodisalarni tahlil qiladi.
Orfoepiya: Mazkur mavzu orfoepiya haqida umumiy ma'lumot beradi, o'zbek adabiy tilining orfoepik me'yorlari hamda ayrim unli va undoshlar orfoepiyasini ko'rib chiqadi.
Grafika: Ushbu mavzu o'zbek grafikasi, uning xususiyatlari va tarixi haqida tushuncha beradi.
Orfografiya: Bu mavzu o'zbek tili imlosi va uning asosiy tamoyillari, ayrim harflar imlosi, juft va qo'shma so'zlar imlosi, bosh harflar imlosi kabi masalalarni qamrab oladi.
Morfemika: Ushbu mavzu morfema va morfemika, affiksal morfemalarning xususiyatlari, qo'shimchalarda shakl va ma'no munosabati kabi tushunchalarni o'z ichiga oladi.
Leksika va leksikologiya: Ushbu mavzu leksika va leksikologiya, so'zlarning shakl va ma'no munosabatiga ko'ra turlari, lug'aviy va grammatik ma'nolari haqida ma'lumot beradi.
O'zbek tili leksikasida o'z va o'zlashgan qatlam: Bu mavzu o'zbek tilida mavjud bo'lgan o'z va o'zlashgan so'zlar qatlamlari, ularning o'zbek adabiy tiliga ta'siri masalalarini qamrab oladi.
Tarixiylik jihatdan o'zbek tili leksikasi: Ushbu mavzu tarixiy jihatdan o'zbek tili leksikasini o'rganadi, istorizmlar, arxaizmlar va neologizmlarni tahlil qiladi.
Emotsional - ekspressiv va uslubiy jihatdan o'zbek tili leksikasi: Mazkur mavzu emotsional - ekspressivlik va uslubiy jihatdan o'zbek tili leksikasini, uning turli qatlamlarini yoritib beradi.
Frazeologiya: Ushbu mavzu frazeologiya, frazeologizmning asosiy xususiyatlari, ma'noviy tuzilishi va frazeologik iboralarning ma'no xususiyatlarini ko'rib chiqadi.
Leksikografiya: Mazkur mavzuda leksikografiya, lug'atlar va ularning turlari, qomusiy va lingvistik lug'atlar haqida ma'lumotlar beriladi.
Bir tilli va ikki tilli lug'atlar: Ushbu mavzu bir tilli va ikki tilli lug'atlar, imlo lug'ati, ters lug'atlar va sinonimlar lug'ati kabi tushunchalarni o'z ichiga oladi.