Ўзбек композиторлари ижодининг полифонияси

Ushbu kitob o‘zbekistonlik kompozitorlar ijodida polifoniyaning o‘ziga xos xususiyatlari va shakllarini o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda polifoniyaning turli aspektlari, jumladan, mavzuiylik, faktura, polifoniyalashtirilgan shakllar va polifonik turkumlar tahlil qilinadi. Kitobda o‘zbek musiqasida polifoniyaning rivojlanish tendensiyalari, uning xalq musiqasi merosi bilan bog‘liqligi va zamonaviy kompozitorlik texnikalari bilan uyg‘unligi ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, kitobda O‘rta Osiyo kompozitorlarining asarlarida polifoniyaning turli ko‘rinishlari, jumladan, imitatsion polifoniya, erkin polifoniya va polifonik turkumlar misollar bilan tahlil etiladi. Kitob musiqashunoslar, kompozitorlar va o‘zbek musiqasi tarixi bilan qiziquvchilar uchun mo‘ljallangan.

Asosiy mavzular

Mavzuiylik: Mavzuiylik musiqiy shaklning asosiy kategoriyasi sifatida ta'riflanadi. Mavzuiylikning rivojlanishi davr, uslub va kompozitorning musiqiy tafakkurini aks ettiradi. O'rta Osiyo respublikalari kompozitorlarining asarlarida mavzuiylikning turli tiplari janr, faktura, ifodaviylik vositalari va kompozitsion-funktsional asoslarga ko'ra klassifikatsiya qilinadi.
Faktura: Faktura kompozitorlik ijodiyotining muhim elementi hisoblanadi. Zamonaviy bosqichda fakturaning rivojlanishi to'rtta tendensiya bilan xarakterlanadi: avvalgi fakturalarning modifikatsiyasi, faktura elementlarining birlashuvi, geterofoniya va birovozvizlikning qayta tiklanishi, fakturaning yangi imkoniyatlarini izlash. O'rta Osiyo musiqasida fakturaning turli ko'rinishlari, jumladan, monodiya, polifoniya va mikro polifoniya qo'llaniladi.
Polifoniyalashtirilgan shakllar: XX asrning ikkinchi yarmida musiqiy shakllar sezilarli o'zgarishlarga duch keldi. Polifoniyalashtirilgan shakllar, jumladan, fazali, variantli-bandli, ostinato-variantli, uzluksiz va sintetik shakllar keng tarqaldi. Fazali shakllar turkumiy asarlarda, ayniqsa, lirik qismlarda keng qo'llaniladi va o'zbek monodiya janrlarining rivojlangan shakllarini aks ettiradi.
Polifonik turkumlar: XX asrda polifonik janrlar va shakllar qayta tiklandi. "Preludiya-fuga" turkumi alohida o'rin egallaydi. Bu turkumda kanon va improvizatsiya o'zaro ta'sirlashadi. Preludiya ko'pincha fugaga kirish rolini o'ynaydi yoki mustaqil pyesa sifatida namoyon bo'ladi. Preludiyalar mazmuniga, janriga va shakliga ko'ra turlicha bo'lishi mumkin.