Муҳаммад Сиддиқ Рушдийнинг агиографик асарлари

Maqolada XVIII asrda yashab ijod qilgan turkiy agiografik adabiyotning yirik vakili, mutasavvif shoir va adib Muhammad Siddiq Rushdiyning hayoti va agiografik asarlari haqida ma'lumot berilgan. Rushdiyning "Tazkiratu-l avliyo turkiy" asari va uning Fariddudin Attorning "Tazkiratu-l avliyo" asari bilan genezisiga doir ma'lumotlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

Adib yashagan davr haqida: Muhammad Siddiq Rushdiy XVIII asrda Sharqiy Turkistonda (XXP) tug'ilgan. Uning hayoti XVIII asrning 90-yillarigacha davom etgan. Adibning "Tazkiratu-l avliyo turkiy" asari muqaddimasida yozilish sanasi hijriy 1190 (milodiy 1776) yil ekanligi keltirilgan.
"Tazkiratu-l avliyo turkiy"ning yaratilishi: Asarning yozilishi hijriy 1190 yilda boshlanib, to'rt yil davom etgan. Muallif asar orqali o'tganlarga duo va qolganlarga yodgor qoldirishni maqsad qilgan. Muqaddimada asarning yaratilish sabablari va shart-sharoitlari keltirilgan.
Fariduddin Attor “Tazkiratu-l avliyo”si va Rushdiy tazkirasi genezisiga doir: Fariduddin Attorning avliyolar haqidagi naqllarni to'plab yaratgan asari va uning turkiy tillarga qilingan tarjimalari haqida ma'lumot berilgan. Rushdiy Attorning asarining ikki qismini qo'shib tarjima qilgan va kitob nomini "Tazkiratu-l avlioi turkiy" deb atagan. Asliyat bilan tarjima solishtirilganda Rushdiy matndan tashqari manbalardan ham foydalanganligi aniqlangan.
"Рисолаи қодирия” – муҳим агиографик манба: Muhammad Siddiq Rushdiyning yana bir asari "Risolai Qodiriya" manoqibidir. Mazkur risola 1079 yili Eronning Gilon shahrida tug'ilib, 1166 yili Bag'dodda vafot etgan ulug' sufiy, Sharqda "G'avs ul-A'zam", "G'avs us- saqalayn", "Sulton ul- avliyo" nomlari bilan mashhur bo'lgan sayyid Abdulqodir Giloniy to'g'risida bo'lib, ul kishi tasavvufdagi qodiriya sulukining xalqalaboshisi hisoblanadi.