Адабий алоқалар, қиёсий адабиётшунослик таржимашунослик

Kitobda XX asr o‘zbek adabiyotining so‘nggi bosqichi, xususan 50-80-yillardagi adabiy jarayonlar tahlil etilgan. Unda nasr, nazm, dramaturgiya kabi yo‘nalishlardagi o‘zgarishlar, yozuvchilarning ijodiy izlanishlari, asarlaridagi mavzular va xarakterlar chuqur o‘rganilgan. Shuningdek, Zulfiya, Said Ahmad, Asqad Muxtor, Odil Yoqubov, Pirimqul Qodirov, Shukur Xolmirzayev, O‘tkir Hoshimov singari adiblarning hayoti va ijodi ham batafsil yoritilgan.

Asosiy mavzular

50-80-yillar o‘zbek adabiyoti: Bu davrda adabiyotning hayot bilan aloqasi mustahkamlanib, mavzu doirasi kengaydi. Shaxsga sig‘inish illati, adabiyot va inson shaxsiga qiziqish kuchaydi. Uslubiy-shakliy izlanishlar jonlandi.
Nasr (proza): Hikoyachilikda yangi xususiyatlar paydo bo‘ldi. Avvalgi yillarda o‘tkir hayotiy voqealar asosiga quriladigan asarlar ko‘paydi. Hozirgi davr hikoyachiligida xarakter talqinini hayotning burilish nuqtalarida ko‘rsatishga moyillik kuchaydi.
Nazm (poeziya): Ijtimoiy hayotda yangicha ruhning paydo bo‘lishi o‘zbek she’riyatida o‘zgarishlar olib keldi. Vatan, ona yurt haqida, uni har jihatdan idealga mos va muvofiq holda ko‘rish orzusi bilan yo‘g‘rilgan she’rlar paydo bo‘ldi.
Dramaturgiya: 50-80-yillar o‘zbek dramaturgiyasi taraqqiyotini “konfliktsizlik” nazariyasi asoratidan qutulish uchun intilish davri sifatida harakterlash mumkin. Shaxs ma’naviyati, vijdon, uning jamiyat oldidagi burchi masalasiga e’tibor qaratishga harakat qilindi.
Zulfiya: Zulfiya lirikasini intellektual va psixologik she’riyat deyish mumkin. Unda teran fikr jo‘shqin hissiyot bilan uyg‘unlashib ketgan. Zulfiya she’rlaridagi hissiyot oqimi fojiaviy kolliziyalar cho‘qqisiga ko‘tarilib, rivojlanib boradi.
Said Ahmad: Uning asarlarida xalq hayoti, xarakteri, ommaviy mehnat jarayoni tasviri bilan alohida shaxslar taqdiri, o‘ziga xos olami talkini uzviy tarzda birlashib ketgan. Asardagi har bir personajning o‘z hayot yo‘li, takomili, xarakteri jonli, aniq chizilgan.
Asqad Muxtor: Uning she’rlarida inson uz umrida xalq uchun, jamiyat uchun ezgu ishlar qilsa uz nomini shon sharaflarga o‘raydi, xalq xotirasida qoladi. Aksincha, umrini nimanidir buzish, kulatish bilan o‘tkazsa xalq nafratiga uchraydi.
Odil Yoqubov: Uning asarlarida qahramonlik ko‘rsatgan shaxslar o‘rniga, xalq o‘zining orzu-umidlari, dardlari bilan yashaydi. Uning qahramonlari, xalqning asl vakillari sifatida, o‘zlarining shaxsiy muammolarini hal etishda ham milliy qadriyatlarga sodiq qoladilar.
Pirimqul Qodirov: Asarlarida o‘tmishning eng muhim sahifalarini ochish orqali, bugungi kunning dolzarb muammolarini yechishga intiladi. Shu maqsadda, yozuvchi tarixiy voqealarni o‘z davri nigohi bilan baholaydi.
Shukur Xolmirzaev: Uning asarlarida tabiatni asrash-avaylash, ekologiya masalasi yetakchi mavzulardan biri sanaladi. Shuningdek, tog‘ hayoti, qishloq hayoti, shahar hayoti kabi mavzularga ham murojaat etadi.
O'tkir Hoshimov: Uning asarlarining asosiy qahramonlari yoshlar bo'lib, ularning muhabbat tarixi va ichki kechinmalari tasvirlangan. Shuningdek, inson ruhiyati va ichki dunyosiga katta e'tibor beriladi.