И.В.Вернатскийнинг биосфера ҳақида тушунчалари
Ushbu referat, talaba Matchanova Laylo tomonidan tayyorlangan bo'lib, mashhur rus olimi V.I. Vernadskiyning biosfera haqidagi ta'limotiga bag'ishlangan. Unda biosferaning mohiyati, tuzilishi, rivojlanish bosqichlari, tirik organizmlarning biosferadagi roli va ahamiyati, moddalar almashinuvi va energiya aylanishi kabi masalalar ko'rib chiqilgan. Referatda, shuningdek, biosferaning ekologik muammolari va ularni hal qilish yo'llari ham o'rganiladi.
Asosiy mavzular
- Biosferaning ta'rifi va tuzilishi: Biosfera - Yerning tirik organizmlar yashaydigan va ularning hayotiy faoliyati ta'sirida bo'lgan qismi. U litosfera, gidrosfera va atmosferaning quyi qismlarini o'z ichiga oladi. Biosfera abiotik, biotik va noobiotik bosqichlardan iborat.
- Biosferaning rivojlanish bosqichlari: Biosfera rivojlanishi abiotik (hayot paydo bo'lishi uchun sharoitlar yaratilishi), biotik (dastlabki tirik organizmlar paydo bo'lishi) va noobiotik (biosferaning shakllanishi) bosqichlarini o'z ichiga oladi. Arxe va Proterozoy eralarida hayot sodda bo'lgan, keyinchalik esa xilma-xillashgan.
- Tirik organizmlarning biosferadagi roli: V.I. Vernadskiy tirik organizmlarning Yer sayyorasi evolyutsiyasidagi rolini ochib bergan. Ular atmosfera, okean va tuproq tarkibini o'zgartirgan. Tirik moddalar biosferaning asosiy qismini tashkil etadi.
- Moddalar almashinuvi va energiya aylanishi: Biosferada moddalar va energiya doimiy ravishda aylanib turadi. Bu jarayonda tirik organizmlar (produtsentlar, konsumentlar va reducentlar) muhim rol o'ynaydi. Fotosintez jarayoni asosiy hisoblanadi.
- Biosferaning barqarorligi va ekologik muammolar: Biosferaning barqarorligi xilma-xillikka bog'liq. Inson faoliyati biosferaga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin, shuning uchun ekologik muammolarni hal qilish muhim.