San`at tarixi

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan A. Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika instituti talabalari uchun mo'ljallangan "San'at tarixi" fanidan ma'ruzalar matnidir. Unda san'atning kelib chiqishi, rivojlanishi, turlari, janrlari, O'zbekiston va jahon san'atining qadimgi davrlardan to hozirgi kungacha bo'lgan asosiy bosqichlari yoritilgan.

Asosiy mavzular

San'at tarixiga muqaddima: San'atning kelib chiqishi, mazmuni, mohiyati, tarbiyaviy ahamiyati, tasvir va ifoda vositalari haqida ma'lumot beriladi. Tasviriy san'atning turlari va janrlari (rangtasvir, arxitektura, grafika, haykaltaroshlik) batafsil yoritiladi. Portret, manzara, natyurmort, tarixiy, batal, animalistik janrlar tahlil qilinadi.
Ibtidoiy jamoa davri san'ati: Ibtidoiy to'zum taraqqiyoti bosqichlari, O'rta Osiyo va O'zbekiston hududidagi ibtidoiy jamoa davriga mansub yodgorliklar (kulolchilik, toshtaroshlik, haykaltaroshlik san'ati) o'rganiladi. Tosh, mis, bronza, temir asrlari, me'morchilik, tasviriy va amaliy-dekorativ san'atga e'tibor qaratiladi. Kulolchilik va boshqa buyumlarni naqsh bilan bezash, geometrik naqshlar, inson, hayvon va o'simliklar tasvirlari ko'rib chiqiladi.
Qadimgi Sharq san'ati: Qadimgi Sharq tushunchasi, geografik va davriy chegarasi, quldorlik davlatlarining yuzaga kelishi o'rganiladi. Qadimgi Misr san'ati, uning geografik o'rni, davriy chegarasi, taraqqiyot bosqichlari, me'morchiligi (piramidalar, ibodatxonalar), haykaltaroshlik va tasviriy san'ati tahlil qilinadi. Qadimgi Osiyo san'ati, Ossuriya va Yangi Bobil podsholigi san'ati ko'rib chiqiladi.
Qadimgi Eron va O'rta Osiyo san'ati: Eronning Yaqin Sharq, xalqlari san'ati va madaniyatidagi tarixiy o'rni, Qadimgi Eron va O'rta Osiyo san'ati, Axmoniy va Ellin an'analari, me'morchilik va shu davrga oid san'at yodgorliklari bilan tanishtiriladi. Animalist (hayvonot olami) san'ati yoritiladi.
Qadimgi Hindiston va Xitoy san'ati: Qadimgi Hindiston tarixi, madaniyatiga xos xususiyatlar, me'morchilik, tasviriy va amaliy san'at. Buddizmning tarqalishi, ibodatxonalar qurilishi, san'at namunalari, ustunlar, g'orlardagi ibodatxonalar haqida ma'lumot beriladi. Qadimgi Xitoy san'ati, uning madaniyati, loydan ishlangan haykallar, badiiy buyumlar, Buyuk Xitoy devori, me'morchilik va tasviriy san'ati tahlil qilinadi.
Antik san'at: Antik san'at tarixi, jahon san'ati tarixidagi o'rni, Egey yoki Krit-Miken san'ati, Gretsiya san'ati, uning tarixiy rivojlanish bosqichlari (Gomer davri, Arxaika davri, Klassika davri, Ellinizm davri), me'morchilik, haykaltaroshlik. Ellinizm davri san'ati, Ellinistik davlatlarning vujudga kelishi, Ellinistik Misr san'ati o'rganiladi.
Qadimgi Rim san'ati: Qadimgi Italiya san'ati, geografik o'rni, davlat chegarasi, Qadimgi Rim san'ati, tasviriy san'at va haykaltaroshlik, Rim san'ati va madaniyatining ahamiyati haqida ma'lumot beriladi. Me'morchilik, haykaltaroshlik, rassomlik va amaliy san'at turlari yoritiladi.
O'rta asrlar san'ati: Sharq va G'arbda o'rta asrlar tarixining davriy chegarasi, rivojlanishidagi asosiy bosqichlar, Vizantiya, Sharqiy Evropa va Kavkaz orti san'ati. Qadimgi Rus san'ati, me'morchilik, tasviriy san'at, haykaltaroshlik turlari o'rganiladi.
Uyg'onish davri san'ati: Uyg'onish davri san'ati bilan tanishtirish, Uyg'onish davri rassomlari va ularning ijodlari haqida ma'lumot berish. Uyg'onish davri san'atining bosqichlari (Protoresans, Ilk Uyg'onish davri, Yuqori Uyg'onish davri, So'nggi Uyg'onish davri) tahlil qilinadi. Leonardo da Vinchi, Rafael Santi, Mikelanjelo ijodi ko'rib chiqiladi.
XIX-XX asr chet el san'ati: XIX-XX asr chet el san'ati haqida ma'lumot berish, Impressionizm vakillari va ularning ijodi, XVII-XVIII asr va XIX-XX asr san'atidagi farq, XX asr boshlarida O'zbekiston san'ati haqida tushuncha berish. XX asr boshlarida o'zbek san'atining yo'nalishi va oqimlari haqida tushuncha beriladi.