Қалқонсимон, қалқонорқа ва айрисимон безлар, уларнинг ёшга қараб ўзгариши.

Ushbu kitob odam anatomiyasiga bag'ishlangan bo'lib, endokrin tizimning muhim a'zolari - qalqonsimon bez, qalqon orqa bezlar va ayrisimon bezlarning tuzilishi, vazifalari va yoshga qarab o'zgarishlarini batafsil yoritadi. Kitob talabalarga mo'ljallangan bo'lib, ularga ushbu bezlarning anatomik xususiyatlarini, gormonal faoliyatini va bolalardagi o'zgarishlarini tushunishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

Qalqonsimon bez: Qalqonsimon bezning tuzilishi, joylashuvi, qismlari (bo'laklar, bo'yin), to'qimalari (follikullar, kolloid), qon ta'minoti va innervatsiyasi batafsil tasvirlangan. Bezning gormonal faoliyati (tiroksin, triiodotironin, kaltsitonin ishlab chiqarishi) va organizmdagi ahamiyati (modda almashinuvini boshqarish, o'sish va rivojlanishni ta'minlash) ko'rsatilgan. Qalqonsimon bez kasalliklari (kretinizm, miksedema, tireotoksikoz) haqida ma'lumot berilgan.
Qalqon orqa bezlar: Qalqon orqa bezlarning soni, joylashuvi, tuzilishi (parenxima, kapsula, qon tomirlari) va gormonal faoliyati (paratgormon ishlab chiqarishi) haqida ma'lumot berilgan. Paratgormonning kaltsiy va fosfor almashinuvidagi roli, suyak to'qimasiga ta'siri tushuntirilgan. Qalqon orqa bezlar faoliyatining buzilishi (giperkaltsemiya, gipokaltsemiya) oqibatlari ko'rsatilgan.
Ayrisimon bez: Ayrisimon bezning (timus) joylashuvi, tuzilishi (bo'laklar, po'stloq va mag'iz qismi, timus tanachalari) va vazifalari (T-limfotsitlarni yetishtirish, timik omillarni ishlab chiqarish, immunitetni ta'minlash) batafsil yoritilgan. Bezning yoshga qarab o'zgarishi (bolalarda rivojlanishi, balog'atga yetganda involyutsiyasi) tushuntirilgan. Ayrisimon bez kasalliklari (miasteniya, ataksiya) haqida ma'lumot berilgan.
Yoshga qarab o'zgarishlar: Qalqonsimon bez, qalqon orqa bezlar va ayrisimon bezning yangi tug'ilgan chaqaloqlarda, bolalarda va kattalardagi anatomik va fiziologik xususiyatlari taqqoslangan. Bezlar hajmining, vaznining va to'qimalarining yoshga qarab o'zgarishi ko'rsatilgan.